In tegenstelling tot bepaalde seculiere liberalen of cultuurrelativerende libertariërs ben ik géén antiklerikaal of nihilist. Ik ben bereid om een minarchie te dulden die krachtig genoeg is om de vrijheidslievende nalatenschap van het Westen te vrijwaren van externe invloeden en interne verschuivingen. In dat kader ben ik islamkritisch en sta ik voor strenge integratievereisten, weliswaar in combinatie met vrije migratie. Het is dan ook een aangename verrassing te moeten constateren dat ook binnen de rechtse en conservatieve beweging een soortgelijke tendens bestaat, die maakt dat liberalen en libertariërs een groot deel van de weg samen kunnen afleggen met die rechtse en conservatieve krachten, in tegenstelling tot de linkse progressievelingen die bereid zijn water bij de wijn te doen om zich “open” en “verdraagzaam” naar andersdenkenden te tonen, ook al houdt dat andersdenkend zijn in dat ze de fundamentele elementen van onze rechtsstaat en vrijheidstraditie weigeren te erkennen. In mijn ogen is die vorm van multicultuur een nivellering naar beneden, tenminste voor zolang de verschillen een impact hebben op de kern van onze liberale beschaving en dito samenleving, en dus niet op de uitingen van diversiteit die rechts-extremisten doorgaans verkeerdelijk als bedreigend ervaren.
Assimilatie en integratie zijn termen waarmee te pas en te onpas gegoocheld wordt, terwijl niemand deze nog correct en uniform weet te definiëren. In mijn ogen is assimileren exact hetzelfde als fascisten en communisten doorheen de jaren van hun bevolking geëist hebben, namelijk dat het individu zich aanpast aan een leidcultuur om zo alle onderlinge verschillen te kunnen weggommen. Hetzelfde eist men nu van de allochtone gemeenschap, en dat is iets waar liberalen niet voor kunnen staan. Assimileren (soms ook wel verbloemd verwoord als “Europeaan onder de Europeanen worden”) is een totalitaire reflex die voortvloeit uit de panische angsten die welbepaalde zwakke lagen van de bevolking hebben ten overstaande de nieuwe inwijkelingen.
Integratie daarentegen is het model dat de liberalen zouden moeten koesteren. Allochtonen moeten onze fundamentele normen (zeg maar gerust de Westerse waarden) aanvaarden en naleven. Het Westen heeft eeuwenlang gestreden en gewerkt voor alles wat we vandaag als normaal beschouwen, laat ons daar dan ook trots op zijn en het behoud van die historisch gegroeide rechten en vrijheden hoog op de politieke en maatschappelijke agenda plaatsen. Nieuwe inwijkelingen die onze basiswaarden afvallen, moeten gedeporteerd worden naar hun landen van oorsprong. De rest mag blijven, en in tegenstelling tot de assimilatiegekken mogen ze van mij hier wel rustig hun kebabs blijven eten, hun schotelantennes behouden, hun religieuze feesten vieren en hun winkels oreren met Arabische slogans, om maar een paar voorbeelden van aanvaardbare diversiteit aan te halen.
De film “Fitna” van Geert Wilders in Nederland past in het plaatje van de angst voor deze diversiteit. Moest Wilders uitsluitend van leer trekken tegen de aanvallen van islamfanatici op onze westerse basiswaarden, zou zijn discours volledig aanvaardbaar zijn, maar Wilders veralgemeent en ziet in elke islameigenschap een regelrechte bedreiging voor onze manier van leven, terwijl het in de meeste gevallen gewoon over details gaat. Islamieten hebben nu éénmaal een straatcultuur en zijn geloviger dan de westerlingen, maar dat maakt hun rondhangen op straat of hun talrijke bezoeken aan de moskee toch nog niet tot vijandigheid. Straatterrorisme en haatpredeking natuurlijk wel, maar Wilders maakt die nuance niet.
Hoewel ik Wilders het recht toedicht zo over de islam te denken, én bereid ben hem de vrijheid te geven om zulke propagandafilms te maken, toch past die angstcultuur net bij de regimes waarvan Wilders zich voortdurend wil distantiëren om niet in het neofascistisch kamp geduwd te worden. En laat ons een kat ook een kat noemen: Wilders is geen fascist, maar een populist. Hij is een klassiek-liberaal op tal van vlakken (kleine overheid, sterke rechtsstaat, minder belastingen, burgerrechten en individuele vrijheid), maar liet de afgelopen maanden zijn liberale standpunten overschaduwd worden door stupide voorstellen zoals het verbieden van de Koran en ander fraais. En ironisch genoeg heeft Geert Wilders zo de kans aan de rechts-liberaal Rita Verdonk gegeven om met haar beweging “Trots op Nederland” het gat te vullen tussen de centrumpartij VVD en de extreme PVV van Wilders, een gat dat vóór zijn recente gaffels en strategische blunders in feite voor Geert Wilders bestemd leek te zijn. Vandaag halen VVD, PVV en TON volgens de laatste peilingen samen 47 van de 150 kamerzetels, maar de verdeling ervan tussen de drie “liberale” partijen lijkt vooralsnog zéér fluctuerend en onzeker. En Wilders zag zijn potentieel aantal zetels kort na de lancering van “Fitna” zelfs afnemen, wat wijst op de totale foute marketingstrategie van zijn partij.
Toen de notoire conservatieve professor Matthias Storme enkele maanden geleden in Leuven voor een internationaal liberaal gezelschap kwam spreken over “het Westen” en de nauwe band tussen liberalisme en conservatisme op vlak van Westerse waarden, werd ik ergens in mijn overtuiging bevestigd. Het boek “Qu’est-ce que l’Occident?” van Philippe Nemo dat de professor toen aanhaalde, voedde mijn interesse in het thema verder. Na lang zoeken wist ik het boek te vinden. Synthetisch als het opgesteld is, biedt het een zéér mooi globaal beeld over de notie van “het Westen” en de eigenschappen en uitdagingen die daarmee gepaard gaan. Philippe Nemo schetst in dat boek een welbepaald beeld van het Westen aan de hand van haar vijf vermeende grondslagen: de Griekse oudheid (polis en wetenschap), het oude Rome (privaat recht), de Bijbelse traditie (mensenrechten), de Verlichting (de mens is niet onderhevig aan andermans wil) en de Moderniteit (liberalisme en democratie). Ik ben het eens met deze vijf kenmerken, maar blijf wel het primaat van de vijfde pijler op de vier anderen verdedigen, terwijl Philippe Nemo deze vijf pijlers als min of meer evenwaardig aan mekaar beschouwt, en dat is in mijn ogen toch iets te kort door de bocht.
Philippe Nemo verwerpt ook de idee die stelt dat de notie van “het Westen” een louter conservatieve reflex zou omvatten. Het is immers niet noodzakelijk zo dat de verdediging van het Westerse kader haaks staat op de “universele beschaving” die de liberalen doorgaans preken. Nemo haalt bijvoorbeeld als argument aan dat ook een rechtsstaat, ofschoon gestoeld op oerliberale principes, niet voor universele gelijkheid tussen de burgers staat, maar gewoon voor een gelijke behandeling van hen die binnen een gelijk kader in contact komen met het gerecht. In zijn ogen is het dan ook “liberaal” om een onderscheid te maken tussen de normen en waarden in het Westen en die elders. Nemo verwerpt dus de unieke claims van een Edmund Burke of een Louis Rougier op de notie van “het Westen” en stelt dat liberalen met evenveel recht van spreken aanspraak kunnen maken op “het Westen” als ideaal en realisatie.
Philippe Nemo stelt zich ook de vraag of “West” en “Oost” nog wel relevante verwoordingen zijn, daar de oude Romeinse en religieuze scheidingslijnen niet langer bestaan, en eigenlijk ook al lange tijd niet meer bestaan hebben. De islam heeft zich in orthodoxe landen gevestigd. Het protestantisme heeft katholieke landen weten in te palmen. Tal van oostelijke landen hebben het westerse model omarmd, net zoals overwegend blanke oud-kolonies buiten het Europese continent zoals de Verenigde Staten, Canada, Nieuw Zeeland, Zuid-Afrika en Australië. Daarnaast behandelt Nemo ook de beschuldigingen van vermeend “Occidentocentrisme” bij de verdedigers van Westerse superioriteit omdat zij de Chinese, Indische, Russische en Arabische tradities als één homogeen anti-Westers blok zouden voorstellen, terwijl deze tradities onderling meer verschillen dan gelijkenissen vertonen. Nemo verwerpt die beschuldigingen door te stellen dat er tussen de Westerse en een niet-Westerse traditie gerust raakvlakken kunnen zijn, maar dat deze geen afbreuk doen aan het veel diepliggendere verschil. Vaak ligt het verschil net in de kern van de Westerse moraal: de individuele vrijheid.
Anthony Sullivan mag dan wel van oordeel zijn in zijn essay “Islam and the West” dat het Westen niet stopt aan de Bosphorus maar aan de Indus, en dat de islamwereld een wezenlijk onderdeel van de Westerse traditie uitmaakt, Philippe Nemo is het daar niet met eens. Maar ook de diametrale tegenstelling van Alexandre del Valle in “Le Totalitarisme Islamiste à l’Assaut de l’Occident” dat de islamgemeenschap niets van doen heeft met de Westerse beschaving wordt door Philippe Nemo niet weerhouden. Hij is van oordeel dat de islam wel degelijk tal van gelijkenissen vertoont met het Westen maar dat er een aantal fundamentele verschillen zijn blijven bestaan (zoals het zich niet conformeren naar de vijfde pijler) die van de Bosphorus tot op heden nog steeds de grens van het Westen maken. Philippe Nemo spreekt zich evenwel niet uit over de toekomst van deze grens. Wanneer we deze redenering verder volgen, kunnen we ook stellen dat tijdens de fascistische periodes in Duitsland, Spanje, Rusland, de Oostblok en Italië die landen tijdelijk geen onderdeel van het Westen meer waren omdat ze de vijfde pijler niet aanvaardden, net zomin als Japan onder de Meiji’s wegens het ontbreken van de eerste pijlers. Nemo verwerpt enerzijds wel de Amerikanistische claim dat de Angelsaksische traditie op zich ook een grondslag van “het Westen” zou uitmaken, maar stelt anderzijds ook wel vragen bij de situatie in “la France soviétiforme”, dat in zijn ogen vandaag de dag in het beste geval nog maar als half-Westers kan gelden.
Wel mogen we een aantal waarschuwingen niet in de wind slaan, zoals er zijn: het primaat van de individualiteiten achter de notie van “beschaving”, de decadentie en het gebrek aan weerbaarheid op vlak van het behoud van de Westerse traditie, en de desastreuze gevolgen van het zich afsluiten van de rest van de wereld uit angst of arrogantie. De conclusie van de libertarische Franse professor Jacques Garello uit deze drie waarschuwingen in zijn essay “Les Valeurs de l’Occident” is er dan ook één om te koesteren.
Les précautions nous invitent donc à écarter toutes les ambiguïtés qui entourent l’expression « civilisation occidentale », et à écarter des interprétations fallacieuses. La civilisation occidentale n’est pas le paradis sur terre, et les hommes qui l’ont vécue et la vivent ne sont pas des êtres parfaits. Elle n’est pas une recette d’infaillibilité, ni une manière d’exclure quiconque de la dignité d’être humain.Jacques Garello toont niet enkel op meesterlijke wijze aan dat er ook in Frankrijk nog échte liberalen durven nadenken over de grondslagen van de Westerse samenleving, maar ook dat de Westerse traditie niet eeuwig zal blijven bestaan als we niet bereid zijn om ons voor het behoud ervan in te zetten. Als we “het Westen” gaan gebruiken als collectivistisch argument tegen de wil van de individuele burgers in, of als iets dat we “for granted” kunnen nemen zonder continue inzet vanwege hen die er de vruchten van kunnen plukken, of als een reden om onze grenzen en geesten af te sluiten van de ons bedreigende of inferieure buitenwereld, dan kan het Westen op termijn wel eens het Bokrijk van de wereld worden, een lot dat het Westen dan zal delen met de andere grote beschavingen uit de lange menselijke geschiedenis. En dat lot vermijden, is iets, zoals ook Philippe Nemo in zijn boek al terecht beargumenteerde, waarin zowel libertariërs als conservatieven elkaar zouden moeten kunnen vinden. Een nieuw monsterverbond dus, in naam van de vrijheid.
Nous devons, aujourd’hui plus que jamais, nous remettre en tête ce que sont les valeurs de « notre » civilisation, et de ce point de vue nous pouvons suivre entièrement les forces conservatrices: oui, ce système de valeurs né en Europe, transposé en Amérique du Nord, diffusé dans plusieurs régions du monde mérite bien d’être considéré comme supérieur aux autres. Encore faut-il que les Occidentaux eux-mêmes en aient conscience et ne soient pas tentés de le délaisser et d’en oublier les beautés et les exigences.
La défense de « notre » civilisation occidentale mérite mieux qu’une coalition guerrière, ou qu’un conflit culturel et religieux, elle requiert un « supplément d’âme », comme disait Bergson. Pour nous en persuader interrogeons l’histoire: elle nous dit comment ce système de valeur s’est formé. Interrogeons les sciences sociales et la philosophie: elles nous expliquent pourquoi ceux qui ont adopté ce système en ont retiré progrès et épanouissement.
Het Avondland (westen) wordt geacht het sluitstuk te zijn van een lineaire evolutie die in het Morgenland (oosten) begonnen is met de Perzische, Chinese en Fenicische beschavingen, en doorheen de millennia via Byzantium, Griekenland, Rome, de ontdekking van Amerika, de maritieme almacht van het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten westwaarts getrokken is. Het boek “Der Untergang des Abendlandes” van Oswald Spengler over het einde van de Eerste Wereldoorlog en de eerste jaren van het Interbellum vertolkt op meesterlijke wijze de angst voor die ondergang en was een waarschuwing voor het opkomende communisme en fascisme in Europa, maar net zoals vandaag werden ook zijn waarschuwingen in de wind geslagen, met alle desastreuze gevolgen van dien. Het Westen moet beseffen dat het superieur is en moet bereid zijn te strijden voor zijn nalatenschap en vrijheid. Het Westen is het eindpunt van de menselijke evolutie, en dat moet zo blijven. De cyclische kijk van vele cultuurrelativisten op de evolutie van de mensheid is in mijn ogen niet enkel feitelijk onjuist, maar ook gevaarlijk. Zij beschouwen het Westen als een tussenstap en zien de evolutie nog verder westwaarts trekken, terug naar Cathay dus, waar alles ooit begonnen is. Zij beschouwen deze cyclische evolutie als normaal en onafwendbaar, en betonen zich als zwakkelingen die zich zonder slag of stoot overgeven aan dit pessimisme en zich in dit vermeend lot wentelen. Zo verworden zij tot de doodgravers van het Westen.
De strijd voor het behoud van onze westerse nalatenschap is nog niet gestreden, zoals Francis Fukuyama verkeerdelijk beweerde in zijn boek “The End of History and the Last Man”. Het Westen staat voor nieuwe uitdagingen en deze moeten het hoofd geboden worden door alle Westerlingen en vrijheidslievende burgers overal ter wereld. Amerika staat niet alleen in de strijd voor méér vrijheid zoals Mark Steyn beweert in zijn boek “America Alone: the End of the World as We Know It” en het Westen is nog bijlange niet dood zoals Pat Buchanan durft beweren in “The Death of the West”, maar actie dringt zich op, en de tijd voor actie is nu, zoals Tony Blankley al aanhaalde in “The West’s Last Chance”, willen we op een goede dag niet terug ontwaken in de ketens en kerkers van de Middeleeuwen. En of de heraut die deze terugval komt aankondigen nu een tulband en een bomgordel, dan wel een swastika en een Lüger, of een doornkrans en een kruisvaarderzwaard draagt, doet er eigenlijk niet toe. De boodschapper mag dan al wel verschillend zijn, de waarschuwing is dat niet.
Dit essay verscheen ook in het magazine Blauwdruk, bij het Liberaal Vlaams Studentenverbond, de Vrijspreker en de Stichting Het Vrije Volk, alsmede op de metablog In Flanders Fields en andere blogs.
Meer over Frans liberalisme op www.wikiliberal.org.
27 Reacties:
- At 14:02 Anoniem said...
-
Zeer mooie tekst, Vincent. Nihilisme, gelatenheid en cyclische redeneringen (alsof de mens zou overgeleverd zijn aan een plan van de ons vijandige natuur) zijn de grootste bedreigingen, erger nog dan anti-humaan ecologisme of islam-fascisme. Jacques Garello is een liberale grootheid en wijst er terecht op dat inzet nodig is om het morele debat te winnen.
- At 15:55 Anoniem said...
-
I concur with Pieter Cleppe: een schitterend artikel Vincent (ook al is de naam "essay" meer van toepassing gezien de lengte). Tof om dit soort geluiden ook van libertariërs te horen, en niet enkel van rechtse populisten, rechts-extremisten of oerconservatieven.
- At 16:47 Anoniem said...
-
Pieter maakt in zijn reactie één fout. Ecofascisme en Islamimperialisme zijn wel degelijk gevaarlijker en meer bedreigend voor onze levenswijze dan nihilisme of cultureel relativisme!
- At 17:50 Anoniem said...
-
Ik vind dat deze tekst toch wat rare gedachtensprongen en samenraapsels maakt. Neem nu bijvoorbeeld:
"In tegenstelling tot welbepaalde seculiere liberalen of cultuurrelativerende libertariërs ben ik géén antiklerikaal of nihilist. Ik ben bereid om een minarchie te dulden die krachtig genoeg is om de vrijheidslievende nalatenschap van het Westen te vrijwaren van externe invloeden en interne verschuivingen."
Alsof atheïsten of antiklerikalen niet vrijheidslievend kunnen zijn, de Westerse cultuur niet als superieur kunnen beschouwen, of zich niet kunnen verzetten tegen de aantasting van de vrijheid.
Het wekt de onterechte indruk dat men religie nodig heeft om het Westen te kunnen vrijwaren voor de ondergang. Als de schrijver dat niet bedoelt, dan heeft hij minstens onterecht de indruk gewekt dat er de twee bovenstaande zinnen een soort logisch verband bestaat. - At 18:49 Anoniem said...
-
@ lvb
Het hangt ervan af wat je bedoelt met "verzetten" (tegen de aantasting van vrijheid). In hun geest zullen atheisten en nihilisten dat natuurlijk heel gemakkelijk kunnen doen, gelijk iedereen trouwens, maar in de praktijk met daden? Daden vereisen een vorm van echt geloof, of van onecht geloof (al naargelang de aard van de daad).
Het is ook moeilijk om te kunnen geloven dat "nihilisten" echte persoonlijke offerbereidheid (i.v.m. zware risicos, en dikwijls 'zekere' zware persoonlijke kosten) zouden kunnen vertonen voor een waarde als "vrijheid". De bedenking dat velen (de meeste mensen) zich op dit vlak niet anders zullen gedragen dan de nihilisten, ondergraaft niet mijn stelling dat offerbereidheid berust op een presuppositie omtrent 'waarden' en omtrent zingeving van het bestaan. Ook het feit dat er duidelijk gevallen bestaan van "atheisten" die wel van offferbereidheid getuigen suggereert dat niet alle atheisten echte "atheisten" zouden zijn. Dit heeft meer te maken met verschillende interpretaties van de 'godsidee' (en ook met het onderscheid tussen hoop en geloof) dan met het al of niet geloven in 'God'.
Akkoord dat in principe "antiklerikalen" even vrijheidslievend zullen zijn als eender wie, ook al zullen er wel dikwijls zeer verschillende concepten van "vrijheid" worden aangehouden. Vincent had dus beter over "atheisten" gesproken in plaats van over "anti-klerikalen". Maar, vermoedelijk dacht hij in dit verband hier aan concrete specifieke mensen (in de Belgische/Westerse kontekst?) op wie beide etiketten kunnen geplakt worden, en die hij terecht verdenkt van geen offerbereidheid te hebben om "de vrijheidslievende nalatenschap van het westen" te willen helpen vrijwaren. In het geval van nihilisten is dat gebrek aan offerbereidheid gemakkelijk te verklaren. Maar voor de antiklerikalen berust het mogelijks op een gebrek aan correcte diagnose of besef omtrent contemporele gevaren (omdat ze misschien te veel gefixeerd zitten op problemen uit het verleden). - At 23:23 Anoniem said...
-
Lucky toch, moet jij nu steeds zo reageren op andermans teksten. Zou je niet beter een voorbeeld nemen aan Vincent De Roeck die tenminste de moeite neemt om op zijn punten te elaboreren en échte semi-papers af te leveren ipv goedkope copypasts of nietszeggende ultra-korte reacties op gebeurtenissen. Even goede vrienden, Lucky, maar dit moest mij toch even van het hart...
- At 23:24 Anoniem said...
-
@david: Als ingenieur vind ik het een kunst om met zo weinig mogelijk woorden zoveel mogelijk te zeggen. Advocaten daarentegen vinden het een kunst om met zoveel mogelijk woorden zo weinig mogelijk te zeggen. Enfin, dat is soms de indruk die ik heb. Even goede vrienden...
- At 23:24 Anoniem said...
-
En David, waarschijnlijk heeft een hardwerkende volwassen Vlaming gewoon minder tijd dan een politiek geïnteresseerd student.
- At 09:57 Anoniem said...
-
@Vincent en @MarcHuybrechts: Geert Wilders is een atheïst, Filip De Winter is een atheïst. Vraag het hen maar als je dit niet gelooft. Ze zijn nochtans het tegenovergestelde van "cultuurrelativisten". Mijn tegenvoorbeeld is dus geleverd. Over "nihilisten" heb ik het niet gehad.
Ter attentie van David: Meer hoef ik daarover niet te "elaboreren". Dit is mijns inziens een opwerping die een bepaalde passage uit het artikel ontkracht. Aan de auteur om er eventueel op te reageren. - At 09:57 Anoniem said...
-
@ lvb
Ik wil gerust je woord er voor nemen, Luc, dat Wilders en De Winter zich als "atheist" zullen afficheren. In de Lage Landen vandaag denken de meeste mensen waarschijnlijk van atheist te zijn. Geloof in een 'theos' is immers abstract en mensen vandaag kunnen enkel in concrete zaken 'geloven' die ze kunnen zien en voelen (in de zin van betasten).
Niettemin staat het gedrag van Wilders en De Winter in contradictie met dat 'professed' ongeloof. Waarom zouden die mensen zoveel risicos nemen en inspanningen leveren voor niet-concrete waarden, tenzij ze (bewust of onbewust) in een zingevende 'theos' zouden geloven?
Men zou cynish kunnen doen en zeggen dat ze als politiekers op een 'paard' zouden wedden (om meer 'macht' te verwerven), het paard van anti-islamisering en/of van cultuurnationalisme. Maar, zijn die mensen nu echt 'populair' daardoor, of eerder 'zwarte schapen' in de huidige Zeitgeist? Eerder het laatste, zou ik zeggen.
Of, zouden ze strijden voor de eigen persoonlijke vrijheid? Maar, die is in West Europa voorlopig nog niet echt bedreigd (als ze zich maar 'passief' zouden houden i.p.v. activisten te zijn tegen islamisering en voor cultuurnationalisme). Het probleem van de onderwegezijnde islamisering is duidelijk voor de volgende generatie(s), wanneer de 'Lebanonisering' van Europa echte politieke en culturele konsekwenties gaat hebben die enkel nefast kunnen zijn voor individuele vrijheid. Dus, als men hun strijd ziet als een bekommernis voor het behoud van 'vrijheid' voor kinderen en kleinkinderen, dan is het duidelijk dat ze geloven in iets "greater than themselves" (in de frekwente woorden van John McCain).
Kortom, ik geloof niet dat ze ECHTE atheisten zouden zijn. Ze hebben enkel een afkeer voor het woord (en de idee van) "God" omdat ze dat waarschijnlijk associeren met negatieve ervaringen met concrete 'religieuse mensen' uit hun jeugd of met 'restricties' allerhande. Een echte "atheist" is iemand die rondom zich kijkt, en die zo gedegouteerd is door de mensenwereld, dat hij zelfmoord pleegt (niet te verwarren met iemand die psychologisch 'gestoord' is door meer 'onmiddelijke' redenen, of iemand die fysisch ondragelijke pijn ondergaat) Inspanningen en strijd veronderstellen een geloof dat het leven 'zinvol' kan zijn, en dat het moet beantwoorden aan een zingevend 'ideaal'. Dat vereist de Godsidee, in de zin dat de oorsprong van het leven een moraliteit gebiedt, of leven in overeenstemming met de eigen 'natuur'. Het ligt voor de hand dat mensen daarover concreet van mening zullen verschillen. Maar, degenen die 'serieus' zijn, i.e. die inspanningen leveren voor een 'ideaal', geloven duidelijk dat er een onderscheid is tussen "natuurlijk" en "onnaturlijk" (of tegennatuurlijk), of tussen 'zoals het hoort' en 'zoals het niet hoort'. - At 09:58 Anoniem said...
-
@Marc Huybrechts: Ik merk vaak dat gelovigen ervan uitgaan dat ongelovigen geen idealisme kunnen voelen, of zich niet kunnen inzetten voor 'waarden'. Waarom zou dat zo moeten zijn?
Wilders, De Winter en ook ikzelf zijn christelijk opgevoed, maar zijn nu ongelovig. Wat mij betreft heeft dat niks te maken met het verwerpen van 'restricties' of negatieve ervaringen, maar wel met het verwerpen van extern opgelegde metafysische geloofspunten die indruisen tegen de logica en tegen het vrij onderzoek. Ik zeg liever over iets "ik weet het niet" dan te moeten geloven dat ik het wel weet omdat een boek, een profeet of een religie dat oplegt. Denk bijvoorbeeld aan het geloof in een hiernamaals of aan het geloof in de verrijzenis van een profeet. Deel uitmaken van een massareligie vind ik in zekere zin een capitulatie van de ratio en ook een gemakkelijkheidsoplossing.
Natuurlijk geloof ik in iets "groter dan mezelf", maar dat hoeft niet iets metafysisch of bovennatuurlijks te zijn. De toekomst van de mensheid, bijvoorbeeld, of de toekomst van de westerse historische en culturele 'heritage', om maar eens een Angelsaksisch begrip te gebruiken.
We mogen dus "atheïsme" niet verwarren met "nihilisme", en ik heb ook nooit gepleit voor nihilisme. Maar ik verzet mij wel tegen het vooroordeel dat atheïsten of agnosten per definitie cultuurrelativisten of nihilisten zouden zijn.
Ik begrijp wel wat je bedoelt en ik denk dat ik akkoord kan gaan met sommige grote lijnen van jouw visie, met dit verschil dat jij iemand maar een 'echte atheïst' noemt als hij ook nihilist is, en dat je een godsidee als noodzakelijke voorwaarde voor moraliteit ziet. - At 09:58 Anoniem said...
-
@Marc Huybrechts
Of, zouden ze strijden voor de eigen persoonlijke vrijheid? Maar, die is in West Europa voorlopig nog niet echt bedreigd (als ze zich maar 'passief' zouden houden i.p.v. activisten te zijn tegen islamisering en voor cultuurnationalisme).
Zich passief moeten houden is juist een zeker teken van onvrijheid en bedreiging. Zie het artikel hierboven van een anonieme professor, over Wilders. - At 09:58 Anoniem said...
-
@Marc Huybrechts: u betwijfelt of atheïsten wel echt kunnen bestaan zonder zich onmiddellijk van kant te maken. Ik meen dat dat nochtans wel mogelijk is. En daar is geen verborgen agenda voor nodig.
Wie kinderen heeft, heeft geen andere goden nodig zou ik al kunnen zeggen, maar ook zonder kinderen: geven Horatius, Augustinus, Montaigne, Van Eyck, Bach, Newton, Kant, Darwin, ik zeg maar iets, geen voldoende redenen om, zelfs ten koste van alles, dit erfgoed te verdedigen tegen barbarij? - At 09:58 Anoniem said...
-
@ lvb
Ik denk dat je mijn grondstelling goed heb samengevat in je laatste zin. Inderdaad, "een godsidee" lijkt me een noodzakelijke voorwaarde voor moraliteit. Dat maakt van mij een 'theist', geloof ik, maar NIET een aanhanger van "een massareligie", noch iemand die "opgelegde geloofspunten" zou aanvaarden, noch iemand die "de ratio" zou laten capituleren, enz... Mijn stelling reflecteert ongetwijfeld wel een 'conservatieve' of traditionele visie (of strekking) uit de Westerse moraalfilosofie.
Het is doorgaans gemakkelijker van uit te leggen waar men 'tegen' is, dan waar of wat men 'voor' zou zijn. Bijvoorbeeld, het zou gemakkelijker zijn om proberen uit te leggen waarom ik geen solipsist ben, noch een 'pragmatist' (in de filosifische zin, oppervlakkig gezien denk ik wel van pragmatisch te zijn!), noch een paranormalist, noch een estetische relativist of een ethische relativist, en ook geen atheist, noch marxist, noch een anarchist, enz.... Vermits ik geen filosoof ben van 'beroep', en ook niet geneigd ben om terug een uitgebreide terminologie te gaan herverkennen om "theisme" uit te leggen, ga ik het gewoon bij die grondstelling van hierboven houden: de idee zelf van "moraliteit" is zinloos zonder een godsidee. Ik heb wel ergens onlangs gelezen dat sommige grote theisten (vooral in het verleden) ook grote kritikasters waren/zijn van 'scripturale' concepten van God (en dus ook van de meeste 'manifestaties' van het christendom en van de islam).
Kijk, atheisten in het algemeen zien de wereld enkel zoals ze die onmiddelijk kunnen zien (of ervaren). Atheisme (en ook filosofisch "positivisme") is in wezen ANTI-SPECULATIEF. Echte atheisten zijn mensen die eigenlijk weigeren van naar diepere verklaringen te zoeken of erover te speculeren. Zij houden van geen 'mysteries', en kunnen zich dan ook niet echt opwinden over onze menselijke onkunde om de beperkingen van 'tijd' en 'ruimte' te kunnen verstaan, noch concepties van "vrije wil" of van "het kwaad" enz... Metafysische speculatie zien zij als 'futiel'. Maar, de wereld rondom ons zit vol met 'mysteries' als men maar wil kijken (denk aan oeverloze ouderliefde, denk aan echte zelfopoffering voor anderen, enz..).
Godsgeloof is natuurlijk geen kennis noch wetenschap, maar het kan wel redelijke speculatie zijn die allerlei manifeste 'mysteries' kan helpen verklaren tot op zekere hoogte. Het is eigenlijk meer 'hoop' dan 'geloof' omtrent God en immortaliteit, en vereist zonder twijfel een zekere "leap of faith". De soviet filosofie was officieel atheist, maar er is wel veel evidentie dat zij niet goed was voor de 'mentale gezondheid' van de mensen, en ook niet suksesvol in het uitstampen van godsgeloof. Opium voor de mensen, of niet, de (vrijwillige, nooit een opgelegde) 'sprong' naar godsgeloof is zeker niet minder rationeel dan atheisme. Waarom? Om het heel kort samen te vatten: een echte overtuigde atheist is iemand die logischerwijze moet veronderstellen dat 'iets uit niets kan komen', of dat niets iets zou kunnen verklaren. Wij mensen, en de wereld rondom ons, zijn manifest iets. De notie dat wij uit niets zouden komen, of dat er geen finale (voor ons) ondoorgrondelijke verklaring zou bestaan voor ons 'zijn' is een vorm van geloof dat veel minder rationeel is (contra al onze menselijke ervaring die steeds wijst op verklaringen voor van alles en nog wat, sommige beter of vollediger dan andere) dan een 'redelijk' godsgeloof is. - At 09:59 Anoniem said...
-
@ Marc Vf
1) Ik denk niet dat "zich passief houden" noodzakelijkerwijze een teken van "onvrijheid" is. Het zou dat kunnen zijn in situaties van echte onvrijheid en van 'intimidatie', maar niet noodzakelijk. Of de passiviteit van Belgen vandaag een indicatie van "onvrijheid" zou zijn is hoofdzakelijk een empirisch-te-beoordelen kwestie. Ik denk dat dat in de meeste gevallen niet een indicatie van objectieve onvrijheid is, maar eerder (a) bij de meesten een gebrek aan de morele deugd van moed, en (b) bij anderen een gebrek aan realiteitsbesef.
2) Ik denk dat u de wereld op zijn kop zet. Wij weten dat ouders die hun kinderen 'verafgoden' in hun kinderen geen echte "goden" aanbidden. Wij weten zelfs dat die 'verafgoding' op lange termijn dikwijls slechte gevolgen heeft voor die kinderen zelf (hun karaktervorming). Nee, het echte probleem is: hoe kan men echte zelveloze ouderliefde of offerbereidheid verklaren zonder een plichtsgevoel dat een Godsidee impliceert.
3) Nee, nogmaals u zet de wereld op zijn kop. "Horatius, Augustinus, enz..." helpen verklaren waarom de verdediging van het westerse erfgoed waardevol is, of de moeite loont, tegen de barbarij in. Zij helpen niet verklaren waarom een specifiek INDIVIDU (gelijk Wilders bijvoorbeeld) daarvoor zijn eigen vege lijf en goed zou willen riskeren, wanneer dat nog niet (tenminste tijdelijk nog niet) absoluut nodzakelijk lijkt te zijn. - At 09:59 Anoniem said...
-
@Marc Huybrechts: Ik vind "speculatie" over het heelal, de ruimte, de tijd enz. interessant en zelfs essentieel. Ik zou zelfs durven stellen dat het bij uitstek dat is wat mensen van de andere dieren onderscheidt: vragen kunnen stellen over wat er achter de grenzen van het direct waarneembare ligt.
"Speculeren" zie ik echter eerder als "verkennen en vragen stellen" dan als "het op niet-wetenschappelijke gronden aanvaarden van één van de mogelijke antwoorden als dé alleenzaligmakende oplossing". En ik meen dat religies juist de drang om speculatieve vragen te stellen fnuiken door op alles pasklare antwoorden te bieden, wat zeg ik, op te dringen, want wie hun antwoorden niet aanvaardt kan niet tot hun clubje behoren.
Religies zijn ontstaan om de niet-aflatende menselijke drang om "speculatieve" vragen te stellen wat te sussen, door pasklare antwoorden te bieden op die vragen. Het bieden van die antwoorden biedt/bood mentale zekerheid, hetgeen een evolutionair voordeel biedt/bood. Antwoorden die door mensen bedacht werden, maar die niet noodzakelijk compatibel zijn met een objectieve en wetenschappelijk verantwoorde 'waarheid'. Ik zie het als een volgende stap in de menselijke evolutie om de vragen waarop (nog) geen antwoorden kunnen geboden worden, te nemen voor wat ze zijn, zonder er mentaal geruststellende antwoorden te moeten voor verzinnen. De mens zal hopelijk ooit rijp en verstandig genoeg zijn om ten volle te kunnen omgaan met metafysische onzekerheid, zonder er zoethoudertjes te moeten voor verzinnen. - At 09:59 Anoniem said...
-
@ lvb
Uit je laatste commentaar meen ik te mogen besluiten dat je een ondervragende (inquisitive) 'agnosticist' zijt, en dus geen atheist.
Atheisme is het kategoriek verwerpen van een 'godsidee' (als grondverklaring voor het bestaan). Dat lijkt me minder rationeel dan theisme, omdat onze dagelijkse ervaringen van het mensenbestaan bevestigen dat er voor alles wel een verklaring en/of oorsprong is, ook al blijven onze verklaringen ("antwoorden") voor de meeste fenomenen voortdurend "evolueren" (wat hun imperfecties bevestigt).
Fundamentalisme, of geloof-met-zekerheid, is altijd uit den boze. En dat lijkt me evenzeer toepasselijk op "wetenschapelijke waarheden" (die de fysieke wereld betreffen) als op metafysische speculaties (waaronder onder meer godsdientsfilosofieen vallen).
Er zijn maar weinige zaken waaromtrent ik een sterke zekerheid zou kunnen hebben of aanhangen. Echter, als er 1 zaak is die ik sterk betwijfel, dan is het wel uw hoop dat "de mens ooit rijp en verstandig genoeg (zou of zal?) zijn om ten volle te kunnen omgaan met metafysische onzekerheid". Dat lijkt me in te gaan tegen de ervaring van de lange mensengeschiedenis.
Conclusie: Vincent heeft niet alleen een mooie tekst geschreven, maar hij heeft ook een interessante discussie losgekweekt. - At 10:52 Anoniem said...
-
normen en waarden die allemaal onstaan zijn, door contacten met andere culturen...
- At 10:52 Anoniem said...
-
'rechts-liberaal Rita Verdonk'
Kennelijk is haar propaganda in Vlaanderen wèl aangekomen.
BTW: Mensenrechten en democratie? Bah!
*schudt eng VN-gevoel van zich af* - At 10:52 Anoniem said...
-
Denk je ook niet dat er velen zijn die niets liever dan dit willen?
Ik weet het wel zeker. Alleen: men weet niet HOE!
Hoe hou je in naam der vrijheid (mooie vervanging voor het aloude "In Godsnaam..") deze ontwikkeling tegen, met een regering die met (zichtbaar) de allergrootste moeite iemand in haar midden duldt, die wel een broodnodige schatbewaker durft te zijn. Die zijn eigen veiligheid (ws voor het leven..) geofferd heeft, als gevolg daarvan zijn bewegingsvrijheid ook misschien wel voorgoed prijs moest geven door permanente bewaking en als dank voor deze offers gehoond en beschimpt wordt.
Hoe houden wij, eenvoudige burgers, deze ontwikkeling tegen als we van hogerhand gedwongen, ja gedwongen worden hele families die er rond voor uitkomen dat ze 'ons' westerlingen als minder dan varkens zien, als een bevolkingsgroep die vroeg of laat op hun dodenlijst staat ( ik 'mocht' het van zeer nabij meemaken..)te huisvesten. Met alles erop en eraan. Temidden van de mensen die ze minachten als ongedierte. De mensen die 's morgens vroeg opstaan en zich het schompus werken om met elkaar de kosten van dit alles op te kunnen brengen.
Hoe houden we dit tegen?
Wie weet het? - At 10:53 Anoniem said...
-
Het paard is niet alleen ingespannen, het loopt ook al.
En zodra de medeplichtigen in de Tweede Kamer de Hernoemde EU Grondwet hebben geratificeerd, gaat het over in draf!
Wie houdt het tegen? - At 10:53 Anoniem said...
-
Het verwerven van onze vrijheden kwam te voet.
En we weten dat als we niet verschrikkelijk alert blijven in het bewaken en bevechten van die moeizaam verworven rechten, dreigen ze per paard te verdwijnen.
Ik heb in mijn arm geknepen en bleek helaas niet te dromen, toen Balkenende zijn laffe speech hield met het oog op de consequenties die Fitna kon hebben.
Die: "laten we ons nu maar gedeisd houden" houding, staat haast gelijk met het inspannen van dat beruchte paard..
Willen we blijven kunnen zeggen wat we vinden;willen we ons - ook in de toekomst - blijven kleden zoals we willen, willen we gewoon in bikini met een biertje in onze eigen tuin kunnen gaan zitten, ( ik ken diverse situaties waar dat in mijn omgeving al tot drama's heeft geleid) willen we onze mond niet laten snoeren door intimidatie van met acties dreigende extremisten, dan zullen we risico's moeten nemen.
Dat moest immers ook tijdens WO11. Verzetsmensen en bevrijders riskeerden er hun leven voor.
Wat is onze vrijheid ons waard?
Wakker blijven het paard afhouden.. - At 23:56 Anoniem said...
-
@ Marc Huybrechts: er is nog helemaal geen conclusie (en die zal er ook nooit zijn vermoed ik).
Als u het bestaan een god wenst af te leiden uit het feit dat de meeste mensen zulk bestaan wel genegen zijn, dan bent u in mijn definitie van atheïsme (ik heb ook recht op mijn definities ;-) …daar zelf een aanhanger van. Welkom overigens.
Uw redenering, geen godsbewijs, maar wel een indicatie in die richting, is namelijk wél democratisch, maar filosofisch, laat staan theologisch steekhoudend is ze niet: bij het aanvaarden van een Onbewogen Beweger, een Primum Movens, een Oorzaakloze Oorzaak of hoe u het noemen wil, horen zulke common sense-overwegingen geen rol te spelen.
Verder klinkt uw uitspraak, dat “de dagelijkse ervaringen bevestigen …dat er voor alles wel een verklaring en/of oorsprong is” voor mij bijna XIXde E’s mechanistisch.
Ze is in filosofisch (i.c. logisch) opzicht onhoudbaar. Wat is namelijk de “oorzaak” als ik met een dobbelsteen een zes gooi? wat is de oorzaak van het breken van een elastiekje op een bepaald moment? - At 23:56 Anoniem said...
-
@ Marc Huybrechts: het bestaan van toevalligheden, en dus van Toeval, is onverenigbaar met het bestaan van een God ...toch als wij Hem enige predicaten willen toewijzen.
En dat laatste moeten wij wel, anders wordt het begrip zelf tautologisch, en dus overbodig.
Maar je hebt in die zin gelijk: de grote troost van de godsillusie zal, zolang er mensen zijn, altijd blijven bestaan, en zelfs bij een meerderheid.
Toeval biedt geen geborgenheid en een god doet dat wel.
Het mooist verwoordde Mattheüs deze gedachte:
(10:29-31) Worden niet twee musjes om een penningsken verkocht? En niet een van deze zal op de aarde vallen zonder uw Vader.
En ook uw haren des hoofds zijn alle geteld.
Vreest dan niet; gij gaat vele musjes te boven. - At 12:23 Anoniem said...
-
@ Marc Vf
1) Het feit dat vele mensen God "genegen" zouden zijn is voor mij gewoon een observatie onder talloze andere observaties. Die observatie wijst misschien wel op een diepe menselijke behoefte, maar ik leid daar NIET het bestaan van God uit af. Nee, dat bestaan leid ik af uit de bredere observatie dat alles een verklaring (of een oorsprong, of een zingeving) heeft, ook al maak ik mij geen illusies dat wij de 'geestelijke' aspecten van het menszijn ooit zouden kunnen vatten. Er zijn vele Godsbewijzen' te vinden in de westerse filosofie, maar dat kunnen nooit "bewijzen" zijn zoals we die in de positieve wetenschappen kennen. Maar, als ik ze zou moeten samenvatten dan zou ik zeggen dat 'iets' niet uit 'niets' kan komen. Er zit altijd een 'verklaring' achter, en die mag u "God" noemen. Dus, nogmaals, atheisme is minder redelijk 'geloof' dan theisme is. Maar, beiden vereisen een "leap of faith" in zekere mate.
2) Als u met een dobbelsteen 6 gooit, dan kan men velerlei oorzaken of verklaringen bedenken, en sommige daaronder zullen 'betere' verklaringen zijn dan andere. Over de uiteindelijke (of meest complete en correcte) verklaring kunnen we weinig of niets zeggen, want dan moeten we finaal bij God terecht komen. Ik kan u ook een verklaring geven van het fenomeen "electriciteit", maar mijn verklaring zal veel slechter zijn dan die van de doorsnee ingenieur, en sommige fysica-experten zullen er nog betere kunnen geven. Maar de meest complete en volledige of perfecte verklaring zullen we nooit echt te weten kunnen komen. Daar zijn wij manifest veel te 'beperkt' voor.
3) Ik zou nooit naar God verwijzen met het woordje "hem". In de mensenwereld (zoals die aan ons verschijnt) ligt alles 'uiteen', en zijn er eindeloos talrijke beperkingen. God tot het mannelijke geslacht beperken lijkt me geen verstandige vorm van 'speculatie' over metaphysica. Het onderscheid tussen mannelijk en vrouwelijk betreft fysieke fenomenen, en niet geestelijke.
4) Inderdaad "toeval" bestaat. Het feit dat wij, u en ik, dat niet kunnen verklaren, of (beter) niet volledig kunnen verklaren, betekent helemaal niet dat er geen verklaring zou zijn. Ik kan alleszins beperkte (of onvolledige) verklaringen geven voor sommige toevalligheden, maar ik ontken niet dat ze zeer onvolledig en unsatisfactory zullen zijn.
Nogmaals, het is niet omdat wij blijkbaar iets niet kunnen begrijpen, of althans niet volledig kunnen begrijpen, dat het niet zou bestaan. Uw affirmatie dat God een "illusie" zou zijn, lijkt me minder redelijk dan mijn affirmatie dat er voor alles een verklaring bestaat (en dus ook finaal voor het mensenbestaan). Het feit dat ik die 'verklaring' niet duidelijk kan uiteenzetten of weten zegt niets over de rationaliteit van mijn speculatie dat er een verklaring MOET bestaan.
Uiteindelijk moet iedere mens 'ergens' een beslissing voor zichzelf nemen omtrent (a) zin of (b) zinloosheid van het bestaan. In geval men voor (b) kiest dan wordt het concept van "moraliteit" volkomen zinloos. Dus een echte atheist zou ik in principe nooit kunnen 'vertrouwen', want er kan geen motivatie aanwezig zijn om moreel proberen te handelen. Dat betekent niet dat ik zo maar automatisch theisten (met een godsgeloof) zou vertrouwen. De mens heeft vrije wil en kan wel degelijk het kwade kiezen (in velerlei opzichten), en soms zelfs duidelijk zonder het zelf te beseffen. - At 11:39 Anoniem said...
-
@ Marc Huybrechts: Ik vrees dat dit een spel van woorden wordt. Als u zegt dat een “bredere observatie” u aantoont “dat alles een verklaring (of een oorsprong, of een zingeving) heeft”, dan vraag ik mij af welke observaties dat wel kunnen zijn. In dit spel van woorden (causaliteit is een eeuwig filosofisch probleem) is er dan inderdaad geen enkele reden om het zingevend beginsel niet meteen ook god, of God, te noemen (al voegt die naam niets toe, het is een handige stenografische aanduiding).
Ik van mijn kant zie veel zaken die geen aanwijsbare oorzaak hebben, en die ik aan het blinde toeval toeschrijf of, in lichtere gevallen, aan het feit dat de beginvoorwaarden van een proces nooit volledig gekend kunnen zijn.
Ik voorzie niet dat wij hieruit komen, maar dat mag ons niet beletten om een grappige XVIIIde E’se observatie van abbé Galiani te lezen, over de problemen die atheïsten zich op de hals halen ;-)
Wat ik niet geloof is dat moraal enkel uit godsgeloof kan voortvloeien. In deze volg ik (eens te meer) de redenering van Brassens, die opmerkt dat hij zich niet opvallend slechter lijkt te gedragen dan een gelovige:
Je n'ai jamais tué, jamais violé non plus,
Y'a déjà quelque temps que je ne vole plus… - At 11:39 Anoniem said...
-
Tja, Brassens was natuurlijk heel grappig en emotioneel. Precies daarom zou ik zijn lyriek nooit "redenerigen" noemen.
Als we "violer" en "voler" even terzijde zouden laten en ons concentreren op dat werkwoordje "tuer", dan durf ik wel beweren dat die twee zinnetjes van Brassens weinig of niets zeggen over zijn "moraliteit". "Tuer" is een fysieke daad die op zichzelf niets zegt over moraliteit. Of iemand doden moreel of immoreel zou zijn (in termen van mensenmoraal) gaat volkomen bepaald worden door de OMSTANDIGHEDEN waarin die daad plaats grijpt, en hoofdzakelijk door de INTENTIE van de (menselijke) dader. Ik kan me talrijke situaties (van morele dilemmas) indenken waarin 'doden' zelfs een morele plicht kan worden.
Maar, Ok, wat Brassens betreft is het heel onwaarschijnlijk dat hij in omstandigheden heeft verkeerd waarin iemand "doden" moreel gejustifieerd (of misschien zelfs verplicht) zou kunnen geweest zijn. Ik kan me daar niet over uitspreken, wegens gebrek aan voldoende informatie over Brassens. En als we het over dierenmoraal zouden hebben, dan zou ik nog meer onzeker zijn....
En ik denk ook dat Brassens veel te veel bezig was met zichzelf te amuseren en zich op te winden over allerlei 'onmiddelijke' kwesties (zoals amoureux op banken enz...) die hem emotioneel raakten, dat er in zijn geval te weinig 'tijd' over bleef om aan serieuse speculatie te doen over een "godsgeloof" of een godsongeloof