Corruptie is daarbij een schamele omschrijving. Het is dus niet wàt de Gucht zei dat pijn deed, wel dàt hij het gezegd heeft. Strategisch was dat niet de meest uitgekookte zet, omdat België noch politiekeconomisch noch intern in poolpositie ligt om Congo te kapittelen. de politiek volgt met nodeloze vertraging de bedrijven. Onze uitvoer naar Congo is onbetekenend. Het ging vorig jaar om 200 miljoen euro, zegge en schrijve 0,08 procent van het totaal. Onze jaarlijkse steun, zo’n 175 miljoen, gaat voor 60 % naar lonen van Belgische ontwikkelingshelpers. Hefbomen zijn er al lang niet meer. Umicor (ex-Union Minière) heeft zijn laatste aandelen in het diamantbedrijf Miba al in 2004 verkocht. Fortis (ex-Generale) schoof zijn Afrikaans aandelenpakket van zijn volle dochter Belgolaise in de Banque Commerciale du Congo (26 %) vorige maand volledig door naar de Attijari-Wafa Bank uit Marokko. Gécamines is door de Wereldbank ontmanteld. de verdere uitbouw van de haven Matadi is verloren voor Antwerpen, en gaat naar de Verenigde Arabische Emiraten.
In eigen land sneed de opmerking van de Gucht dwars door de taalgemeenschappen heen. de MR was boos, de PS was boos, de PvdA was boos, de cdH zette het koningshuis uit de wind. CD&V, en Leterme vallen de Gucht en zijn VLd niét af. Hoewel, aldus de premier op de diplomatieke dagen, “de regering eraan houdt, bedoeld wordt: eraan hecht, de geprivilegieerde en prioritaire relaties te herstellen”. Waarom blijft vrijwel uitsluitend Franstalig België dan toch hameren op de zogenaamde “bijzondere betrekkingen en verplichtingen” aan een land dat bijna een halve eeuw zijn eigen boontjes dopt, dat inmiddels 60,000 universitair gediplomeerden telt, maar er zelfs met VN-hulp niet in slaagt de rechtsstaat te installeren? Begin juni zei Alan Doss van de VN-zending in Congo dat met geweld een einde dient gemaakt aan de pomperijen van het FDLR, een uit Rwanda gevluchte Hutumilitie, van de Mai Mai en van het legertje van generaal Nkunda. “En er moet een vooruitgeschoven commando in Goma komen”.
Nostalgie en misplaatste grandeur francophone lijken de enige beweegredenen. Economisch ziet het er voor Congo hoe dan ook somber uit, ondanks een ongekende groei van 5,6 %. Er is nauwelijks opvang voor de zowat 25,000 Congolezen die einde mei uit de Angolese diamantmijnstreken zijn verdreven. Kabila speelt het hard tegen het Westen, nu China met 9 miljard dollar over de brug komt, zich niks aantrekt van mensenrechten of sociale rechten (zie de voortdurende mijnopstanden elders in Zwart-Afrika), en aan (onevenwichtige) ruilhandel doet: ertsen en olie voor wegen en fabrieken. Dat doet het overal: het kocht Tsjaad en Malawi uit, die prompt Taiwan lieten vallen en Peking erkenden; het steunt regeringen, geen staten (zodat een dictatuur als Soedan intussen 60 % van al zijn olie naar China verscheept; Angola leverde 465,000 vaten per dag in 2007); het heeft net een contract van 5 miljard dollar gesloten met Niger voor olie- en uraniumwinning; het betaalt 35 % van de mijnuitbatingswinsten aan de Congolese staat, het dubbele van wat de in 1997-8 Westerse “plundercontracten” bedongen; en de wapenverkoop van China aan Afrika beloopt al een half miljard dollar, 15,4 % van zijn uitvoer.
De enigen die op kunnen tegen China (en dus ook bijzonder discreet blijven over hun belangen) zijn de Verenigde Staten. In “De Tijd” van 5 juni zegt Lode Baeck wrang: “Ze houden zich opvallend kalm tegenover Congo. En ze weten heel goed waarom. En wij staan hier te trappelen van ongeduld om de Amerikaanse waterdragers te zijn”. Verontwaardiging en voortvarendheid zijn niet altijd de beste raadgevers. Vooral als er geen drukkingsmiddelen meer zijn, want Congo betaalt nu al dank zij de inkomsten van de fors gestegen koper- en kobaltprijzen jaarlijks 800 miljoen dollar schulden terug. Dan helpt een symbolische tegemoetkoming als de aanhouding van oppositieleider Jean-Pierre Bemba “op vraag van het Internationaal Gerechtshof in den Haag” niet om peis en vree te bewaren. Vraag is alleen of dat echt nog nodig is. Congo, laat het duidelijk zijn, is een omgeslagen bladzijde in onze geschiedenis, zo omgeslagen als de Napoleontische periode. Stekelige opmerkingen zijn dan vrijblijvend. Pas over China zouden ze relevant zijn.
Dit artikel van Lukas De Vos verscheen ook in Het Volksbelang.
Meer teksten van deze auteur op www.hetvolksbelang.be.
5 Reacties:
- At 23:18 Anoniem said...
-
Natuurlijk had Karel de Gucht gelijk, wie twijfelt daar nog aan? Na dertig jaar dictatuur en nog een paar decennia burgeroorlog drijft de Congolese staat, en die in veel soortgelijke landen, op corruptie, omdat die alleen uitgeroeid kan worden als mensen niet meer verplicht zijn om zich tot corruptie te wenden om ergens aan te geraken. Van hoog tot laag moet je in veel landen de hand waar je wat van verlangt, smeren met een bakshish, want de persoon waar je iets van wil gedaan krijgen, heeft alleen dié mogelijkheid om te overleven. In de tijd van Mobutu kreeg geen enkele bediende van een openbare dienst een loon; een postbode leefde van wat er in de pakjes zat, die hij bezorgen moest. Hij dreef soms het plichtbewustzijn zo ver dat hij de lege verpakking op het bewuste bestemmingsadres afleverde, en de bestemmeling nam hem dat niet kwalijk, omdat hij wist dat die postbode anders zijn kinderen niet kon voeden. Zo ging dat van klein naar groot; er was geen industrie, geen economie, geen onderwijs, en de enige manier waarop iemand hogerop kon raken en zijn ambities waarmaken was door of oorlog te voeren (wat al die krijgsheren-oorlogen heeft veroorzaakt), ofwel door zich te laten omkopen door het grootkapitaal en een bepaalde macht te bereiken in de politiek. Als je als politieker iets voor het land wilde doen, dan werd je daarvoor betaald door de lobby's, die belang hadden bij die bepaalde maatregel. En iedere succesvolle hogeropgeklommen persoon had de plicht, om zijn familieleden of clanleden mee te laten profiteren van zijn succes.
Nu die oorlog (bijna) voorbij is en Kabila door een meerderheid van de Congolezen verkozen is, wil dat niet zeggen dat hij een gloednieuw land op de schoot gekregen heeft, de dag na zijn verkiezingen: corruptie is iets, wat zo in de cultuur van een ontwikkelingsland gebakken raakt, dat het er pas na vele generaties uitgaat. De oude "krokodillen" zoals de Congolezen hen noemen, die niet alleen hun macht en hun rijkdom te danken hebben aan het corruptiesysteem, maar ook hun familes en clans daarmee in leven houden, die zijn niet opeens wég, die zijn er gewoon nog. Dat weet Kabila ook, hij kan ze niet wegtoveren, en als hij probeert hen een strobreed in de weg te leggen, wordt hij vermoord zoals zijn vader. Hij kan dus niet zomaar beslissen dat die corruptie van vandaaag op morgen verdwijnt: hij zou niet lang leven. Het enige wat hij kan doen is zijn reputatie van eerbare president hooghouden en reageren zoals een normaal verkozen president van een normale niet-corrupte staat zou doen: officieel de kritiek afwijzen als een belediging. Dat is een pure kwestie van trots en eer, een verdediging tegen het publieke gezichtsverlies, dat De Gucht met zijn welbekende recht-voor-zijn-raap-houding en uitspraken heeft veroorzaakt voor Congo, dat dergelijke dingen niet goed kan gebruiken nu het volop probeert om investeerders aan te trekken. Het was dus niet echt een diplomatische zet van De Gucht, maar het kan het debat dat in Congo al vele decennia woedt, weer nieuw leven inblazen.
Maar Kabila kon onmogelijk zomaar zeggen: ja meneer De Gucht, u hebt volkomen gelijk. Of iets als "Les parvenus, je les traquerai jusqu'au dernier!" zoals Di Rupo zei, verleden jaar. Ook hij is niet in staat om zijn parvenus in 1-2-3 weg te krijgen, dus wat moet Kabila dan, in een land waar coltan, goud, zilver, uranium en diamanten in de grond zitten, allemaal dingen waar velen in deze wereld op geen honderd doden meer of minder voor kijken om het in handen te krijgen? - At 15:09 Anoniem said...
-
@ Vincent De Roeck
Karel de Gucht heeft een punt lijkt me. Het is ook duidelijk dat hij vooral de bevolking volgt en niet alleen staat.
@ Guy Polspoel
Akkoord met je uiteenzetting, maar volgens mij is nu de vraag niet om geschiedkundige analyses of snelle persoonlijke visies, maar gewoon het volgende: hoe ga je er verder mee om? Moet België zich excuseren en de banden met de DRC terug aanhalen, of moeten we gewoon zeggen: foert, trek jullie plan! Ik ben eerder geneigd voor het tweede te kiezen! - At 15:09 Anoniem said...
-
Volgens mijn krant waren de woorden die De Gucht in Congo uitsprak goedgekeurd door de regering. M.a.w. hij sprak er namens de voltallige regering.
Kabila zelf heeft volgens mij een minder goede zet gedaan door De Gucht en De Crem bijna een hele dag te laten wachten, in plaats van hen op het afgesproken uur te ontvangen. Hij mag dan president van Congo zijn, België is wel altijd welkom als het centen belooft.
Naar het schijnt (nog steeds volgens mijn krant) is mevr. Kabila verzot op geld en mijnheer Kabila al evenzeer.
Nog steeds volgens dezelfde bron heeft China al 5 miljard Euro in het land gepompt, dus véél meer dan het ooit van België kan verwachten (hoewel, als je alle bedragen van de afgelopen jaren bij elkaar telt...).
Intussen heeft de provincie Katange (?) bekendgemaakt dat alle ontvangsten van hun producten naar Kinshasa worden doorgestuurd, waarna het recht heeft op 10% voor 'eigen gebruik'. Maar daar is nog nooit één cent van teruggezien.
Blijkbaar is er ook geen transparantie wat betreft het te besteden geld en worden hoge bedragen doorgesluisd naar privé-rekeningen.
Het volk lijdt, wij geven elk jaar geld (sinds 1960) en er komt geen verbetering. Integendeel. De heren lopen in maatpakken rond en het zal hen worst wezen wat er met de bevolking gebeurt.
Nogmaals : De Gucht (die intussen een tweede rel geschopt heeft in Servië) heeft wel een grote mond, maar deze keer sprak hij in naam van de regering.
(Maar de Franstaligen hebben het omgedraaid en vinden dit niet kunnen) - At 15:10 Anoniem said...
-
Dat laten wachten was deel van het gezichtsverlies-recuperatie van Kabila, die nu echt wel het recht heeft om behandeld te worden als een gerespecteerd staatshoofd, vermits de Congolese verkiezingen unaniem volgens alle onafhankelijke observatoren neutraal en eerlijk zijn verlopen, en hij dus democratisch verkozen heeft. Je kunt hém niet behandelen zoals je met Mobutu zou doen, of met die andere dictators van vroeger; en ook heeft hij meer recht op respect dan zijn vader, omdat die weliswaar van plan was om Congo een betere toekomst te bezorgen, maar toch aan de macht was gekomen door een staatsgreep, niet door verkiezingen.
Het geld dat Kabila zou "mislopen" als hij tegen de houding van de Belgische regering bij monde van De Gucht niet had geprotesteerd, is te verwaarlozen; verzot op geld is iedereen, daar zijn De Gucht en co ook niet vies van. En hun vrouwen waarschijnlijk ook niet. Daar is niks op tegen, als ze het verdiénen; en dat Kabila zijn loon als staatshoofd verdient, dat heeft hij nog niet echt kunnen bewijzen. Veertig jaar vernieling trek je niet in één jaartje terug recht, het is naïef om dat te denken. Zolang hij niet bewijst dat hij even erg is als Mugabe, moeten we hem het voordeel van de twijfel gunnen.
In Congo ligt de relatie met België ook ietwat gevoeliger dan met andere landen: commentaren van België op Congo roepen altijd herinneringen aan de kolonisatie op, en daarom kunnen Congolezen minder verdragen van Belgische officiële instanties dan van andere landen, ... en tegelijk kan België zich ook méér permitteren dan andere landen; er bestaat een haat-liefde verhouding met België.
De rol die China hier speelt, baart mij veel grotere zorgen: China is niet naar Congo gekomen om er welvaart te brengen, maar om het leeg te zuigen. Zij investeren wel, maar creëren geen enkele welvaart voor de inheemse bevolking: zelfs geen werkgelegenheid, want ze brengen hun eigen werkvolk mee. China heeft geen respect voor de eigen bevolking, laat staan voor de Congolezen... maar de rijke Chinese ondernemingen die nu aan een enorme economische expansie aan het doen zijn in Congo, verblinden de Congolezen met hun activiteit, moderniteit en mogelijkheden. Het kan best zijn dat Kabila meer verwacht van China dan van België, en snéller; maar ik ben bang dat de Chinezen hem aan het inpakken zijn met veel beloften van snelwegen en ziekenhuizen en scholen, maar niets van dat alles zal verwezenlijken... van een niet-nagekomen belofte meer of minder is nog nooit een Chinees doodgevallen. Chinezen zijn alleen geïnteresseerd in geld. Geld voor zichzelf. Dat Congo achteraf totaal leeggezogen en ontbost en vernield achterblijft, zonder iets, nog slechter af dan tevoren, dat zal hen een zorg zijn.
Maar voorlopig steken ze de Congolese elite de ogen uit door hun activiteit en mogelijkheden en mooie beloftes: het zou best kunnen dat Congo zich laat verblinden door de glitter van de Chinese rijkdom. En omdat ik de Chinezen goed ken, denk ik dat ondanks het spel van het Beledigde Staatshoofd, dat Kabila nu speelt (en waarvan de Belgische regering en Karel De Gucht heus wel weet dat het maar een spel is), het geen excuus mag zijn voor België om Congo te laten vallen. - At 15:12 Anoniem said...
-
Ik hoop echt dat het daar in Congo stilaan een beetje normaal wordt en in alle Afrikaanse landen die gebukt gaan onder dictatuur van wie dan ook. Europa heeft een zekere verantwoordelijkheid in Afrika, maar vaak weigeren we het geld bij onze mond te plaatsen, en net daar wringt het schoentje, zoals ook Lukas De Vos aanhaalt in zijn tekst. Als we invloed willen uitoefenen, moeten we meer economische investeringen in Afrika maken. Anders zijn we daar gedoemd de tweede viool of djembe te spelen.