En daarbovenop komt nog eens de inflatie die gecreëerd wordt door de resem stimulus- en herstelprogramma's waar onze economieën aan worden onderworpen. In Europa is Groot-Brittannië voorlopig kampioen onder de grotere landen: daar heeft de overheid al een duizelingwekkende 20% van het Bruto Binnenlands Product gespendeerd aan zgn. 'bailouts'. De Bank van Engeland heeft er ook de rente verlaagd naar 0,5%, waardoor de pond bijna gratis is geworden.
Voorlopig zijn het vooral de kleine economieën die de hardste klappen vangen. Meest opvallende geval is IJsland, waar de inflatie 17% (en stijgend) is. Harvard Law Review vraagt zich af welk land hierna aan de beurt is. "Maar dat zijn kleine landen met een zwakke munt" hoor je vaak. Met de euro kan dat niet gebeuren, die is 'too big to fail'. Toch denkt niet iedereen er zo over. Een aantal economen twijfelden al heel vroeg aan de haalbaarheid van de Europese papieren eenheidsmunt. Zo zei Milton Friedman in een van zijn laatste interviews:
The euro is going to be a big source of problems, not a source of help. The euro has no precedent. To the best of my knowledge, there has never been a monetary union, putting out a fiat currency, composed of independent states. There have been unions based on gold or silver, but not on fiat money – money tempted to inflate – put out by politically independent entities.En er is eigenlijk geen reden te bedenken waarom de euro het op de lange termijn beter zou doen dan de IJslandse kroon. Behalve het feit dat meer mensen de munt gebruiken, en dat de schuldopbouw dus een tijdlang door meer mensen kan gedragen worden, is er niets waarmee de euro zich structureel onderscheidt van andere fiatstandaarden.
Het lijkt erop dat ook Vlaamse en Nederlandse journalisten en commentatoren zich zorgen maken over de toekomst van de economieën binnen de eurozone. Zo stelt vermogensbeheerder Bruno Verstraete zich vragen bij 'de solvabiliteit van NV België'. Jerry van Waterschoot, ex-hoofdredacteur van de Financieel Economische Tijd, maakte zich voorbije maandag de volgende bedenking: "De overheid pompt massaal geld in de economie om de financiële crisis te bestrijden. Mooi zo. Maar, euh, hoe krijgen we de snel oplopende overheidsschulden ooit terugbetaald?". Van Waterschoot besluit zijn column als volgt:
Enige bezorgdheid is niet misplaatst. Het afbetalen van exploderende overheidsschulden zal generaties lang een beslag leggen op de koopkracht van de bevolking. België heeft daar ervaring mee. Tenzij dit alles de voorbode is van een hyperinflatie die er aan komt. Het zou niet de eerste keer in de geschiedenis zijn dat regeringen massaal bankbiljetten bijdrukken als enige uitweg om duizelingwekkende tekorten te financieren. Voor een schuldenaar is niets aantrekkelijker. Als er meer geld in omloop is, is het minder waard en gaan de prijzen sneller stijgen. Dat knijpt automatisch een paar nullen van de schuldencijfers af. Een gemakkelijkheidsoplossing, maar precies daarom zo verleidelijk.Tenslotte vinden we ook bij de financiële krant De Tijd bezorgdheid terug. Twee dagen terug stond daar te lezen:
Het klassieke wapen van Centrale Banken om het hoofd te bieden aan een economische crisis is een renteverlaging. Maar wat als dat niet meer lukt? Is geld bijdrukken dan een oplossing?Het artikel van De Tijd wordt besloten met een overzicht van vier 'slechte voorbeelden' uit de geschiedenis: de Weimarrepubliek in 1923, Zimbabwe vandaag, de Franse Republiek in 1789, en Japan in 2001. De voorbeelden die De Tijd (overgenomen uit de Times) aanhaalt zijn inderdaad zeer relevant—ze verwijzen allen (behalve het voorbeeld van Japan, dat indertijd nog kandidaat-kopers voor haar overheidsschuld vond) naar episodes in de geschiedenis waar economieën te lijden hadden onder een beleid van blijvende en steeds verder toenemende inflatie, en waar de bevolking ging inzien dat hun geld in de toekomst steeds in waarde zou blijven dalen en het dus zo gauw mogelijk verkochten: hyperinflatie.
Hyperinflatie is bijzonder schadelijk voor een economie, omdat het de doodsteek betekent voor het geld, de maatstaf voor economische calculatie. Als daarbij ook alternatieve, stabielere, geldsoorten niet worden toegelaten op de markt, kan de bevolking niets anders dan terugkeren naar primitieve ruilhandel, met alle armoede en ellende vandien. Hyperinflatie is bovendien geen obscuur of uitzonderlijk fenomeen (dat blijkt bijvoorbeeld uit dit wereldwijde overzicht van financieel adviseur Mike Hewitt), maar een zeer reëele dreiging voor alle economieën waar de geldhoeveelheid wordt gemanipuleerd, dus ook voor ons in het technologisch geavanceerde Europa.
Het duurzame alternatief voor het monetaire monopolie en de fiat papierstandaard van de eurozone, is een markt waarin geld opnieuw een goed mag zijn; waar met andere woorden de papieren bankbiljetten of de digitale cijfers van bankrekeningen steeds gedekt worden door een materieel goed zoals goud of zilver. Dat op zich is echter niet voldoende. Om te voorkomen dat overheden en bankiers opnieuw misbruik zouden maken van hun privileges en/of monopolies, en om de consumenten de grootste mogelijkheid te bieden om de munterijen die de hoogste kwaliteit bieden te belonen door hun geld te kopen en te gebruiken, dient de markt van geld bovendien vrij te zijn van interventie. Alleen zo kunnen we een toekomst opbouwen die gegrondvest is op juridisch robuuste en ethisch verantwoordbare principes, en waar de gestaag toenemende welvaart geworteld is in werkelijk gespaard kapitaal.
We sluiten af met een citaat van econoom Murray Rothbard, die bijna 25 jaar geleden al waarschuwde voor de onoplosbare problemen van een internationaal monetair systeem gebaseerd op een fiat geld:
Als we naar de toekomst kijken is het vooruitzicht voor de dollar en voor het internationaal monetair systeem inderdaad grimmig. Totdat we terugkeren naar de klassieke goudstandaard tegen een realistische goudprijs is het internationaal geldsysteem gedoemd heen en weer te springen tussen vaste en vlottende wisselkoersen, waarbij elk systeem weer nieuwe problemen veroorzaakt, slecht werkt en uiteindelijk uit mekaar valt. Deze desintegratie zal voortgestuwd worden door de voortdurende inflatie van het dollaraanbod en dus van de Amerikaanse prijzen die niet lijkt te zullen verminderen. Voor de toekomst kunnen we een steeds snellere inflatie en uiteindelijk een hyperinflatie verwachten, vergezeld van monetaire aftakeling en economische oorlogvoering. Deze prognose kan alleen worden veranderd door een drastische omslag in het Amerikaans en globaal monetair systeem: door de terugkeer naar een munt zoals goud die tegelijkertijd een goed is op de vrije markt, en door de overheid volledig weg te halen van het monetaire toneel.(Bovenstaand citaat is de laatste paragraaf van Rothbards boekje 'Wat heeft de overheid met ons geld gedaan?'. Mensen die het niet eens zijn met zijn conclusie, of die willen weten hoe hij ertoe kwam, kunnen bij het Murray Rothbard Instituut zijn argumentatie nalezen.)
Dit opiniestuk van Tuur Demeester verscheen oorspronkelijk bij het Murray Rothbard Instituut en werd nadien ook elders overgenomen.
Meer teksten van deze jonge Rothbardiaan op www.rothbard.be.
6 Reacties:
- At 16:22 Anoniem said...
-
Waarom een goudstandaard? Waarom niet gewoon de money-supply limiteren aan de BNP groei? Waar ga je dat goud halen? Niemand gaat dat goud tegen een spotprijs aan u verkopen als iedereen een goudstandaard probeer op te zetten.
Met een money-supply gelinkt aan het bnp kan je geen credit-bubble krijgen, je zet dit in de grondwet en maakt het afdwingbaar voor de civil society. Dit is ook flexibel in geval van calamiteiten, aardbeving ... - At 16:23 Anoniem said...
-
In de Duitse pers is het taboe op al wat EU-kritisch is veel minder sterk dan in de Vlaamse (of toch in DS, want veel meer Vlaamse pers lees ik niet).
In de Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) van 20 februari vroeg Holger Steltzner zich af of het Verdrag van Maastricht op springen staat. Woordelijk: 'Op de kapitaalmarkten wordt gespeculeerd dat de Muntunie uit elkaar valt'. Volgens Steltzner is de kans reëel dat de eurolanden met een groot overheidstekort zullen moeten kiezen: ofwel geven ze hun schuldenpolitiek op, ofwel de euro.
De titel van het stuk was 'vor der Zerreißprobe'. Van Dale vertaalt dit met 'vuurproef', maar eigenlijk betekent het 'trekproef'.
(Ook in de Sueddeutsche Zeitung vond ik vergelijkbare commentaren. In De Standaard behalve nu en dan een kwinkslag nog nooit een woord van twijfel over de euro - of ik moet erover gelezen hebben) - At 16:23 Anoniem said...
-
in De Standaard een kritische noot over de EU? dat zou inderdaad sterk zijn, Geert van Hout.
- At 16:23 Anoniem said...
-
1) De anonieme hierboven maakt interessante opmerkingen. Het probleem met een fixe money-supply regel is dat de omloopsnelheid van 'geld' verandert over de tijd, zowel op korte termijn binnen een 'normale' conjunctuurcyclus als op lange termijn om 'structurele' redenen (bijvoorbeeld betalingstermijnen en betalingsmechanismen). Een goudstandaard is een 'relic'. Er bestaat geen goed 'automatisch' substituut voor good management of goed beleid.
2) Zich vertrouwen op de grondwet is naief. In de Belgische Grondwet staat dat er vrije meningsuiting moet zijn. Men slaagt er ook niet meer in van dat te respecteren of "afdwingbaar te maken voor de civil society", wanneer de machtigen die de drie grote Grondwettelijke Machten beheersen (wetgevende, rechterlijke, en executieve) de morele deugd van eerlijkheid niet langer meer aanhangen (na een generatie van moreel-relativistisch onderwijs). Waarom zou het anders zijn m.b.t. fiscale/monetaire regels in een grondwet?
3) De "credit bubble" heeft meer te maken met slechte regulering van kredietmarkten dan met money supply beleid.
4) Niemand bezit een glazen bol om in de toekomst te kunnen kijken. Maar, het waarschijnlijke antwoord op de titelvraag is "ver van ons bed". Ook al is "hyperinflatie" niet totaal uitgesloten, ik durf er een pint op wedden dat 'stagflatie' (gelijk in de 1970s' in de VS onder Nixon en Jimmy-dreamer-Carter) veel waarschijnlijker zal zijn in de meeste westerse landen. Dat betekent dus trage reele groei in inkomens/productie gecombineerd met moderate/lage inflatie over vele jaren. Ik ga die 'pint' ook enkel betalen onder de veronderstelling dat Bernanke en Trichet NIET hetzelfde lot zullen ondergaan als khodorkovsy in Moskou. - At 16:24 Anoniem said...
-
Goed artikel en mooie link waarbij maar weer eens duidelijk wordt dat elke fiat currency vroeg of laat naar de haaien gaat.
Om te begrijpen waar het in de komende tijd naar toe gaat moet je analyseren wat in het belang van de overheden is.
Alle westerse overheden zitten tot hun nek in de schulden en daarom krijgen we volgens mij het scenario wat Paul hierboven aanstipt.
Sterke inflatie om schulden te laten verdampen en de burger te “dwingen” tot consumeren omdat opgepot geld waardeloos dreigt te worden.
Dit is gewoon het minst slechte scenario voor de machthebbers.
Dat het moreel verwerpelijk en in feite pure diefstal is tov verantwoordelijke mensen en bedrijven zal ze een zorg zijn.
Of het een sterke inflatie danwel hyperinflatie wordt is moeilijk te zeggen. De overheden zullen het 2e proberen te voorkomen maar als de sneeuwbal eenmaal aan het rollen is is ie moeilijk te stoppen.
Het lijkt mij belangrijk om bv de olie en voedingsmiddelenprijzen goed in de gaten te houden omdat dit wel eens een graadmeter kan worden vwb de toekomstige inflatie.
De markt van olie is een stuk groter dan bv de goud of zilvermarkt en daardoor moeilijker voor langere tijd te manipuleren van bovenaf. - At 22:04 Unknown said...
-
Groeiende schuldenlast
Onze internationaal opererende banken managers zagen overal winst, vooral ook in de USA,
Nu het over-liquide monetaire systeem (als aanjager van de economie) in elkaar geklapt is
door met 100-den miljarden de markt te overvoeren met kredieten hebben de banken voor
100-den miljarden hypotheek producten op de balans die mischien nooit terug betaalt gaan
worden. Wie draait er voor op: De belasting betaler want onze regering is garant gaan staan.
We kunnen vrezen voor een niet te tolereren schuldenlast waar de volgende generatie mee
wordt belast.
IMF waarschuwt terecht. Er moet een krachtig toezicht komen door deskundigen, (geen
politici) die vooral de Centrale banken beperken in hun mogelijkheden gigantisch grote
kapitalen aan girale flits miljarden in de markt te zetten voor een veel te lage rente.
De politici hebben hier nooit wat van gezegd omdat de koortsachtige economische groei die
het veroorzaakte hun welgevallig was.
vervolg:
volgens Bloomberg (Shamim Adam) is 50 triljoen dollar verdampt in de mondiale financiele
crises.
50 miljard-miljard dollar is verdampt, weggesmolten, in rook opgegaan en verwaaid
in de blauwe lucht van toekomst.
En gelukkig maar, feitelijk is dit de natuurlijke correctie op een monetaire explosie
van middelen door Bush zijn (financieel) ongedekte Irak oorlog p/j 700 miljard alleen
al. Daarnaast moest de FED tegen de klippen op lenen om de spending van de
President bij te houden. Ook keek de politiek gunstig naar het beschikbaar stellen van
100-den girale flitsmiljarden voor veel te lage rentes aan banken, die met dit geld
voor iets meer rente de markt overvoerde met kredieten, niet alleen aan 100-miljoen
huiseigenaren met te weinig in komen ook aan hedgefunds die hele bedrijven
opkochten, leegroofden en naar de bliksem hielpen.
Nu is het dag des oordeels gekomen, de debiteuren failleren en de houders van de
waardepapieren, ooit AA beoordeelt door Moodies, zijn niets meer waard.
En opnieuw gaan de westerse staten 100-miljarden beschikbaar stellen aan banken
om verliezen te dekken en nieuwe leningen uit te schrijven.
De rekening zal ongetwijfeld bij de consument komen te liggen die te maken krijgt
met hyper inflatie zodra de vraag weer aantrekt.
Of zou de inflatie meevallen omdat er zoveel verdampte miljarden zijn die niet meer
mee circuleren in de monetaire flits kapitalisatie?
Zou het zo zijn dat wanneer toezichthouders geen grenzen stellen aan de monetaire
groei dat er dan een soort natuurwet de over-liquiditeit gaat verdampen dmv een
zware financiele en economische crisis?