Hoewel niemand betwist dat Ronald Reagan een grote rol speelde in de ineenstorting van het communisme, staat hij in de ogen van velen toch in de schaduw van Gorbatsjov. Dit is onterecht. Onder Reagans bewind werd de strategie uitgetekend die de Sovjet-Unie op de knieen dwong. Maar nog belangrijker is dat zijn regering de basis legde voor de vredesordening die naderhand tot stand kwam. Reagan zette het eindoffensief in de Koude Oorlog in. Hierdoor kwam een einde aan het grootste totalitair imperium van de 20ste eeuw, de Sovjet-Unie. Reagans rol in de implosie van de Sovjet-Unie is omstreden. Velen erkennen dat de bewapeningswedloop onder Reagan de ineenstorting van het Sovjetregime versnelde. Daar blijft het meestal bij. In Europa wordt de rol van Gorbatsjov benadrukt. Hij is de visionair die revolutie van 1989 mogelijk maakte. Voor Reagan blijft de rol van de lucky bird die het mocht meemaken. In deze visie heeft Reagan zijn succes aan Gorbatsjov te danken. Dit beeld is eenzijdig.
Kon Reagan niet zonder Gorbatsjov, het omgekeerde is ook waar. In 1981 begon Reagan een nieuw offensief tegen het Oostblok. Dit was geen eindoffensief om de Koude Oorlog te beslechten, maar een poging om de positie van het Westen na de nederlagen van de jaren 1970 te versterken. Het offensief rustte op vier pijlers. Ten eerste zwoer de Reaganadministratie bij de doctrine van containment. Nergens ter wereld zou men een uitbreiding van de invloedssfeer van Moskou dulden. Nicaragua en Grenada getuigen daarvan. Ten tweede lanceerde de VS een tegenoffensief. Door bemoeienissen in satellietstaten van Moskou zoals Polen en Afghanistan wilde men de Sovjets destabiliseren. Ten derde was er het economisch herstelbeleid. Ten vierde begon Reagan de militaire heropbouw. De rol van de bewapeningswedloop in de nederlaag van de Sovjet-Unie is complex. Sinds jaren pleitten stemmen in het Kremlin voor economische hervorming. Doel was niet het communisme verlaten, noch verzoening met het Westen. Het streven naar hervorming kaderde in een poging om de Sovjet-Unie beter te wapenen voor de confrontatie met het Westen. Daarvoor zou men elementen van de Westerse succesformule, zoals decentralisatie, overnemen. Op dit punt en alleen op dit punt, schreven de hervormers zich in de traditie van Stalin in. Deze had ook inspiratie uit het Westen gehaald voor zijn industrialisatiepolitiek.
Gorbatsjov bereikte het omgekeerde van wat hij wilde. In plaats van het Sovjetregime te versterken, leidde zijn politiek tot de totale ineenstorting. Daarvoor zijn twee oorzaken. Ten eerste bleek het onmogelijk de liberalisering onder controle te houden. Ten tweede waren er de bewapeningswedloop en de handige Amerikaanse manoeuvres daarin. Die verhinderden het Kremlin een rechtlijnig economisch beleid te voeren. Keer op keer moest het andere prioriteiten in het industrieel beleid leggen. Daardoor werd het regime nog meer ondergraven.
Ronald Reagan en zijn adviseurs zoals George H.W. Bush en Jim Baker onderkenden al in 1986 dat Gorbatsjov door hun politiek in moeilijkheden kwam. Zij ontwikkelden een strategie die hen heeft toegelaten de Koude Oorlog en de vrede te winnen. De oorlogsstrategie van Reagan was tweevoudig. Ze was de doordruk van de strategie die voor de middellangeafstandsraketten was uitgetekend. Aan de ene kant bleef de bewapeningswedloop, met het rakettenschild als kroonstuk, doorgaan. Aan de andere kant was er bereidheid tot tweezijdige en controleerbare ontwapening op bepaalde gebieden. De VS had daar alles bij te winnen. Het had getoond economisch sterker te zijn. Meegaan in een ontwapeningspolitiek betekende voor Moskou aan de wereld toegeven dat het de bewapeningswedloop had verloren.
De vredesstrategie kwam pas echt tot ontwikkeling na de val van de Berlijnse Muur. Maar de eerste aanzetten waren onder Reagan gegeven. Reagan, Bush en Baker erkenden dat de eindoverwinning binnen bereik lag. De vredespolitiek was het spiegelbeeld van de oorlogsstrategie; ze was eveneens tweevoudig. Aan de ene kant moest de overwinning totaal zijn. Dit betekende de val van alle communistische dictaturen in Europa en de vestiging van liberale democratieën. Bovendien moest een einde komen aan de Russische overheersing van Centraal-Europa. De eenmaking van Duitsland, de Europese eenheidsmunt en de uitbreiding van NAVO en Europese Unie vloeien hier uit voort.
Aan de andere kant was er de uitgestoken hand. Reagan geloofde rotsvast in de superioriteit van het Westers model. Voor hem was de Koude Oorlog evenzeer een ideologische oorlog als een machtspolitieke. Dit liet hem toe de hand te reiken naar Gorbatsjov. Reagan bracht over dat hij niet de nederlaag van Rusland, maar van het communistisch regime wenste. In de traditie van wat de Verenigde Staten in Duitsland en Japan deden na 1945, stak Washington de hand uit naar Moskou. Reeds onder de regering van Ronald Reagan steunde Washington actief de liberaliseringpolitiek van Gorbatsjov.
De tweemaal tweevoudige strategie van slaan en zalven kraakte Gorbatsjov. Deze wilde een beperkte liberalisering om zijn land te versterken in de confrontatie met de VS. Hij kreeg de dubbele boodschap dat hij de strijd niet kon winnen, maar dat hij mocht delen in de vruchten van de Amerikaanse overwinning. Het enige was hij moest doen was de nederlaag toegeven. Dit is ook gebeurd. Gorbatsjov besliste geen militair geweld te gebruiken om het regime in het zadel te houden. Dit is een grote verdienste, maar in feite liet Reagan hem weinig keuze. Als hij de Koude Oorlog niet kon winnen, hoeveel meer had de Sovjet-Unie dan niet te verliezen in een echte oorlog? En hoe zou hij zijn volk motiveren in een strijd waarin de nederlaag zoeter leek dan de overwinning?
Reagan heeft lang in de schaduw gestaan van zijn Sovjetcollega. Ook als politicus moet the great communicator het stellen met een supporting role naast een grotere filmster. Maar die rolverdeling doet de waarheid geweld aan. Gorbatsjov wilde een dictatuur in leven houden. Reagan streed voor het liberale systeem. Gorbatsjov verloor, Reagan won. Gelukkig maar. Het is tenslotte door Reagans overwinning dat iedereen in Europa mag denken over Gorbatsjov en Reagan wat hij wil.
Deze bijdrage van Randall Lesaffer verscheen in The Free State, op Libertarian.be en op NovaCivitas.org.
Meer informatie over deze auteur op www.liberaalarchief.be.
Kon Reagan niet zonder Gorbatsjov, het omgekeerde is ook waar. In 1981 begon Reagan een nieuw offensief tegen het Oostblok. Dit was geen eindoffensief om de Koude Oorlog te beslechten, maar een poging om de positie van het Westen na de nederlagen van de jaren 1970 te versterken. Het offensief rustte op vier pijlers. Ten eerste zwoer de Reaganadministratie bij de doctrine van containment. Nergens ter wereld zou men een uitbreiding van de invloedssfeer van Moskou dulden. Nicaragua en Grenada getuigen daarvan. Ten tweede lanceerde de VS een tegenoffensief. Door bemoeienissen in satellietstaten van Moskou zoals Polen en Afghanistan wilde men de Sovjets destabiliseren. Ten derde was er het economisch herstelbeleid. Ten vierde begon Reagan de militaire heropbouw. De rol van de bewapeningswedloop in de nederlaag van de Sovjet-Unie is complex. Sinds jaren pleitten stemmen in het Kremlin voor economische hervorming. Doel was niet het communisme verlaten, noch verzoening met het Westen. Het streven naar hervorming kaderde in een poging om de Sovjet-Unie beter te wapenen voor de confrontatie met het Westen. Daarvoor zou men elementen van de Westerse succesformule, zoals decentralisatie, overnemen. Op dit punt en alleen op dit punt, schreven de hervormers zich in de traditie van Stalin in. Deze had ook inspiratie uit het Westen gehaald voor zijn industrialisatiepolitiek.
Gorbatsjov bereikte het omgekeerde van wat hij wilde. In plaats van het Sovjetregime te versterken, leidde zijn politiek tot de totale ineenstorting. Daarvoor zijn twee oorzaken. Ten eerste bleek het onmogelijk de liberalisering onder controle te houden. Ten tweede waren er de bewapeningswedloop en de handige Amerikaanse manoeuvres daarin. Die verhinderden het Kremlin een rechtlijnig economisch beleid te voeren. Keer op keer moest het andere prioriteiten in het industrieel beleid leggen. Daardoor werd het regime nog meer ondergraven.
Ronald Reagan en zijn adviseurs zoals George H.W. Bush en Jim Baker onderkenden al in 1986 dat Gorbatsjov door hun politiek in moeilijkheden kwam. Zij ontwikkelden een strategie die hen heeft toegelaten de Koude Oorlog en de vrede te winnen. De oorlogsstrategie van Reagan was tweevoudig. Ze was de doordruk van de strategie die voor de middellangeafstandsraketten was uitgetekend. Aan de ene kant bleef de bewapeningswedloop, met het rakettenschild als kroonstuk, doorgaan. Aan de andere kant was er bereidheid tot tweezijdige en controleerbare ontwapening op bepaalde gebieden. De VS had daar alles bij te winnen. Het had getoond economisch sterker te zijn. Meegaan in een ontwapeningspolitiek betekende voor Moskou aan de wereld toegeven dat het de bewapeningswedloop had verloren.
De vredesstrategie kwam pas echt tot ontwikkeling na de val van de Berlijnse Muur. Maar de eerste aanzetten waren onder Reagan gegeven. Reagan, Bush en Baker erkenden dat de eindoverwinning binnen bereik lag. De vredespolitiek was het spiegelbeeld van de oorlogsstrategie; ze was eveneens tweevoudig. Aan de ene kant moest de overwinning totaal zijn. Dit betekende de val van alle communistische dictaturen in Europa en de vestiging van liberale democratieën. Bovendien moest een einde komen aan de Russische overheersing van Centraal-Europa. De eenmaking van Duitsland, de Europese eenheidsmunt en de uitbreiding van NAVO en Europese Unie vloeien hier uit voort.
Aan de andere kant was er de uitgestoken hand. Reagan geloofde rotsvast in de superioriteit van het Westers model. Voor hem was de Koude Oorlog evenzeer een ideologische oorlog als een machtspolitieke. Dit liet hem toe de hand te reiken naar Gorbatsjov. Reagan bracht over dat hij niet de nederlaag van Rusland, maar van het communistisch regime wenste. In de traditie van wat de Verenigde Staten in Duitsland en Japan deden na 1945, stak Washington de hand uit naar Moskou. Reeds onder de regering van Ronald Reagan steunde Washington actief de liberaliseringpolitiek van Gorbatsjov.
De tweemaal tweevoudige strategie van slaan en zalven kraakte Gorbatsjov. Deze wilde een beperkte liberalisering om zijn land te versterken in de confrontatie met de VS. Hij kreeg de dubbele boodschap dat hij de strijd niet kon winnen, maar dat hij mocht delen in de vruchten van de Amerikaanse overwinning. Het enige was hij moest doen was de nederlaag toegeven. Dit is ook gebeurd. Gorbatsjov besliste geen militair geweld te gebruiken om het regime in het zadel te houden. Dit is een grote verdienste, maar in feite liet Reagan hem weinig keuze. Als hij de Koude Oorlog niet kon winnen, hoeveel meer had de Sovjet-Unie dan niet te verliezen in een echte oorlog? En hoe zou hij zijn volk motiveren in een strijd waarin de nederlaag zoeter leek dan de overwinning?
Reagan heeft lang in de schaduw gestaan van zijn Sovjetcollega. Ook als politicus moet the great communicator het stellen met een supporting role naast een grotere filmster. Maar die rolverdeling doet de waarheid geweld aan. Gorbatsjov wilde een dictatuur in leven houden. Reagan streed voor het liberale systeem. Gorbatsjov verloor, Reagan won. Gelukkig maar. Het is tenslotte door Reagans overwinning dat iedereen in Europa mag denken over Gorbatsjov en Reagan wat hij wil.
Deze bijdrage van Randall Lesaffer verscheen in The Free State, op Libertarian.be en op NovaCivitas.org.
Meer informatie over deze auteur op www.liberaalarchief.be.
4 Reacties:
- At 11:10 Anoniem said...
-
Na Reagan komt zonneschijn.
- At 15:43 Anoniem said...
-
Ik heb ooit eens een dwaas artikel moeten lezen (lezen van juridische teksten in eerste kan) dat tot de volgende vaststelling kwam: hoe meer sociale uitkeringen bij de zwarte bevolking, hoe meer "sociaal verval", in de zin van onechtelijke kinderen.
Doch in tegenstelling tot de libertarische politiek van Reagan, stelde dat artikel voor dat de overheid moest ingrijpen in die gezinnen! Er moesten normen en waarden weer gesteld worden. Stel je voor!
In principe stelt Rawls dit ook voor. Onder invloed van linkse critici wil hij ook dat de overheid ingrijpt in families omdat de kinderen de toekomst zijn. Doet me een beetje denken aan de Hitler Jugend. Daarbij: F. Vandenbroucke is door sos (en geen liberaal, hey mensen) Rawls sterk beinvloed. De sossen leren toch ook nooit af.
Mijn inziens moet de overheid zich volledig onthouden van enige inmenging in families of gezinnen. Dat ze zich eens met hun eigen deontologie bezig houden, zoals niet meer de rechterlijke macht proberen te vergoeden.
Enkel zo kunnen we Reagan eren. - At 12:05 Anoniem said...
-
Ik denk dat Reagan in ieder geval typerend is voor de Amerikanen. Hij verlaagde de belastingen fors, maar kreeg het niet voor elkaar om de uitgaven in de hand te houden.
Ok, de economie trok vanaf die tijd stevig aan, maar waarop gebaseerd? Sinds de jaren tachtig lijdt de VS onder hevige inflatie (al komt dat niet naar voren uit de officiele statistiek) en loopt de totale schuld dramatisch op. - At 20:21 Anoniem said...
-
Ronald Reagan rules!
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)