Belangengroepen voor de rechten van niet-rokers bestaan al even lang als de sigaret zelf, maar pas vanaf het begin van de jaren 1990 zien we een echte explosie van hun aantal én zien we tegelijkertijd een enorme professionalisering optreden. Campagnes voor “clean air policies” en rookbeperkingen beginnen overal plots het debat te domineren; ook omdat deze campagnes toen nog op aardig wat steun in de samenleving konden rekenen. Overheden namen de campagnethema’s dan ook maar al te graag over en begonnen de rechten van niet-rokers te vrijwaren door het territorium van de rokers duidelijk af te bakenen. Het roken werd zo bijvoorbeeld verboden in openbare gebouwen. Tegen het einde van de 20ste eeuw hadden deze belangengroepen dan ook alles verwezenlijkt wat ze aanvankelijk voor ogen hadden en verloren ze langzaam maar zeker hun raison d’être. De niet-rokers waren tegen het jaar 2000 immers afdoende beschermd.
Maar in dezelfde tijdsperiode begon er ook iets te veranderen. Na de succesvolle maatregelen ter bescherming van de niet-rokers begonnen de overheden deze belangengroepen massaal te subsidiëren. En wanneer de farmaceutische industrie dan ook nog kwam aandraven met hun nieuwste productlijn - nicotinesubstituten - was het hek helemaal van de dam. Noch de belangengroepen die hun oorspronkelijke bestaansreden overleefd hadden, noch de farmaindustrie die rokers wou binden aan haar nieuwste producten, wilden met de campagnes stoppen. Geleidelijk aan transformeerde de “nonsmokers’ rights”-beweging zo in de anti-rokersbeweging die we vandaag de dag kennen. Voortaan zouden overheden, anti-rokersgroepen en farmabedrijven alles in het werk beginnen stellen om het roken an sich te gaan aanpakken. Deze nieuwe doelstellingen beantwoordden echter in niets meer aan de eervolle strijd voor de niet-rokers die we van deze groeperingen gewend waren.
En zoals steeds wist deze anti-rokersliga van wanten. Zo drukte ze de verplichting door voor horeca-zaken om rokers van niet-rokers te scheiden, verbood ze roken op de werkvloer, reguleerde ze de verkoop van tabaksproducten nog meer dan voorheen, en verbood ze reclame voor tabak. De overheden lieten zich hiervoor niet meer inspireren door wat er echt leefde onder de bevolking maar louter door wat de door hen zwaar gesubsidieerde anti-rokersliga hen voorspiegelde. Het financieren van de eigen lobbyisten is typerend voor een postdemocratisch bestel, en dat was in het Westen de laatste jaren niet anders. De overheid begon fondsen te verstrekken aan de anti-rokersliga om anti-rokerscampagnes op te starten. Zo werd de illusie gecreëerd alsof de anti-rokersmaatregelen geïnspireerd waren door de échte bezorgdheden van de burgers.
In de VS staat deze praktijk bekend als “astro-turfing” en is de “American Legacy Foundation” met haar jaarlijkse staatstoelage van 800 miljoen USD in dit kader het bekendste voorbeeld. Maar ook in Europa bestaan zulke overgesubsidieerde anti-rokersorganisaties, ook al zijn de Amerikaanse voorbeelden duidelijker. In de VS worden deze organisaties immers ook nog eens gefinancierd via de boetegelden van tabaksbedrijven zoals de “Tobbaco Master Settlement Agreement” van 246 miljard USD. En naast de overheid is de farmaceutische industrie over de jaren de tweede grootste sponsor van anti-rokersgroepen geworden. Sinds 1991, wanneer de FDA in de VS de verkoop van nicotinesubstituten goedkeurde, zouden de drie grote spelers op de “clean nicotine”-markt (Johnson & Johnson, Glaxo Smith Kline en Pfizer) samen alleen al bijna 4,7 miljard USD geïnvesteerd hebben in deze campagnes. Zelfs de Wereldgezondheidsorganisatie van de VN zou jaarlijks voor bijna 100 miljoen USD steun genieten van deze “big three”-farmabedrijven.
En ook de toekomst ziet er niet meteen rooskleuriger uit. Twee jaar geleden wijdde het gerespecteerde nicheblad “Tobacco Control” onder de covertitel “Towards a long term nicotine policy” een nummer aan de toekomst van de anti-rokersbeweging. Volgens dat magazine zou “clean nicotine” tegen 2020 uitgegroeid moeten zijn tot “de dominante bron van de drug”. En dit zou gerealiseerd moeten worden door de prijs van tabak exponentieel te doen toenemen, het nicotinegehalte in tabak drastisch te verminderen en de beschikbaarheid van tabak verder aan banden te leggen. De anti-rokersbeweging is dus niet langer bezig met het beschermen van de burgers, maar met het ondersteunen van verbiedgrage ambtenaren en het vervalsen van concurrentie ten voordele van de speciale belangen van de farmaceutische industrie. Zeker als je de bedenking maakt dat de vermindering van het nicotinegehalte in sigaretten uiteindelijk zelfs de verstokte rokers naar de substituten zal drijven. En niet zozeer om te stoppen met roken maar gewoon om de kunstmatig verminderde nicotine in sigaretten aan te vullen.
Deze tekst is gebaseerd op de speech van Christopher Snowdon op een conferentie van TICAP in het “Silken Berlaymont” in Brussel deze week, waarop ik aanwezig was. Snowdon is de auteur van “Velvet Glove Iron Fist: A History of Anti-Smoking”.
Meer over de anti-rokersbeweging op www.velvetglove-ironfist.com.
14 Reacties:
- At 14:14 Anoniem said...
-
Beetje makkelijk. Let wel, don’t shoot the messenger, maar ik denk dat heel erg veel mensen heerl erg heel blij zijn dat na jaren de horeca nu rookvrij is. Ikzelf bijvoorbeeld ook. Om nu eindelijk niet meer gestoord te worden door al die junks die nog geen minuut zonder shot kunnen. Ik kom net terug uit Spanje waar men nog wel mag roken, en werd weer haarfijn aan de ‘oude tijden’ herrinnert. Hoe associaal de mens is blijkt dan maar weer dat men doodleuk een sigaret opsteekt als jij nog aan het eten bent. Rokers zijn doorgaans zwaar verslaafden en zoals alle verslaafden, heel onaangenaam gezelfschap worden indien je tussen hen en de verslaving inkomt.
Maar goed, zoals ik zei, don’t shoot the messenger, want dat wil niet zeggen dat ik niet liberaal de vrijheid gun aan een ondernemer om het zelf te beslissen. Alleen dat je niet met onzinargumten aan moet komen. Er is wel degelijk hele grote verregaande steun onder de bevolking.
Veel beter is een discussie of in onze niet-liberale samenleving een rookverbod een goede of slechte zaak is. De meeste pavlov-reacties zullen stellen, slecht, maar dat is niet noodzakelijk zo. In een libartarische samenleving beslist iedere ondernemer etc zelf. En rokers zullen vrij mogen roken zonder accijns, maar zullen zelf ook de consequenties moeten accepteren als iemand hen de toegang weigert tot een gelegenheid, maar ook baan of zorgverzekering.
En dan komen we bij de kern: in Nederland is er door libertariers erg veel aandacht op het aspect dat er dwang gebruikt wordt om ondernemers het recht op rooken toestaan te ontzeggen. Maar er is erg weinig aandacht voor het feit dat bijvoorbeeld rokers wettelijke bescherming hebben tegen ontslag omdat zij roken, gewoon toegang krijgen tot zorg of uitkeringen zonder hogere premie te betalen. Weer wel dat zij accijns betalen.
Let wel, ik zeg niet dat de netto balans momenteel pro-rokers is. Dat weet ik niet, maar wel dat veel rokers waarschijnlijk een libertarische wereld ook abject zouden vinden. Men zou wel de vrijheid om te kunnen roken etc willen, maar de keerzijden niet graag accepteren. Wij hier op dit forum zullen waarschijnlijk deze keerzijde graag accepteren, maar de meeste Nederlanders en daarmee ook rokende Nederlanders zijn enkel liberaal als het gaat om het deel vrijheid krijgen voor jezelf.
Dus wat mij betreft: opheffen van het rookverbod afgedwongend door de staat en hetzelfde met alle accijns, maar enkel pas zodra en mits de wettelijke aansprakelijkheid en bescherming ook weer ‘vrij’ wordt. - At 14:14 Anoniem said...
-
Roken is een zeldzaam stompzinnige en ongezonde bezigheid. Dus waar gaat dit over: NIKS.
Succes, Ben - At 21:07 Anoniem said...
-
"...toont aan hoe kleine belangengroepen voor niet-rokers konden uitgroeien tot gigantische parastatelijke structuren..."
Beter ware: "... parasietelijke structuren ..."
Parasiteren en zichzelf bedienen is trouwens de belangrijkste drijfveer van ALLE gesubsidieerde VZW's en NGO's. - At 14:43 Anoniem said...
-
Domme en niet onderbouwde one-liners op een forum pleuren is zo mogelijk nog stompzinniger, Ben. Dan gaat het om een moralistische mening, niet om feiten. Als jij bijvoorbeeld alle mensen stompzinnig vindt die de kleur groen mooier vinden dan de kleur blauw, denk ik dat je eerder aan jezelf moet gaan twijfelen. Je hebt dan geen recht op een mening, vind ik. Dus jouw bewering in jouw reactie is absoluut inhoudsloos en grote nonsens.
Of roken ongezond is voor de roker? Dat ligt eraan. Ik zelf rook bijvoorbeeld pijp en sigaar. Dat rook ik niet over de longen en de tabak smeult zo traag, dat nicotine en teer hoofdzakelijk verbranden voordat het in mijn mond komt.
Of roken ongezond is voor de mee-roker? Dat is dus pertinent niet aangetoond. Alle door de overheid en pharmaceutische industrie gesteunde rapportages zitten vol met fouten, leugens en niet-wetenschappelijke argumenten en werkwijzen. Dit is niet mijn mening, maar een simpel feit. Wat jij daar ook van denkt te vinden.
Behalve dan jouw mening, gaat het hier om de vrijheid om wel of niet te roken, de vrijheid om als niet-roker bij een wel-roker te gaan zitten eten of drinken. Het gaat om vrijheid.
En helaas om veel geld dat in de verkeerde zakken rolt. - At 14:43 Anoniem said...
-
“Maar er is erg weinig aandacht voor het feit dat bijvoorbeeld rokers wettelijke bescherming hebben tegen ontslag omdat zij roken, gewoon toegang krijgen tot zorg of uitkeringen zonder hogere premie te betalen. Weer wel dat zij accijns betalen.”
Jammer dat je dit dan niet doortrekt voor hardrijders, alcohol drinkers, amateurvoetballers, etc.
Je haalt appels en peren door mekaar: het gaat om de fundamentele discussie over een overheid die beslist waar men wel of niet iets mag doen, al is dat in de ruimte van een particuliere ondernemer, waar mensen uit vrije wil komen.
Het is van ondergeschikt belang wat die handeling dan is. Of het nou roken, drinken, praten, neuken, kan mij het schelen wat is. - At 14:44 Anoniem said...
-
@Paul
Dank voor je uitgebreide reactie.
Kijk nou eens gewoon aandachtig naar iemand die zit te roken, dan zie je toch gewoon hoe stompzinnig het is.
Gezondheid: er zijn toch een paar draadjes niet goed aangesloten als je vrijwillig allerlei troep tot je lichaam toelaat.
Vrijheid: waarom gaat het om vrijheid? Wat een onzin toch!
Succes, Ben - At 14:44 Anoniem said...
-
Ik denk dat Ben vroeger gerookt heeft…
En ja hoor: vrijheid is maar onzin. - At 14:44 Anoniem said...
-
@HS
Now we are talking.
Succes, Ben - At 14:44 Anoniem said...
-
@HS: "Jammer dat je dit dan niet doortrekt voor hardrijders, alcohol drinkers, amateurvoetballers, etc."
Wie zegt dat ik dat niet doe?
Je hebt gelijk dat het van ondergeschikt belang is over welke discussie het gaat. Het is namelijk bij elke vrijheid zo dat het recht op en de verantwoordelijkheid voor en eventuele consequenties hand in hand horen te gaan.
Wil je in vrijheid roken (of een van die andere voorbeelden) moet je ook accepteren dat die vrijheid consequenties heeft. De meeste Nederlanders zullen bij het consequentie-deel (bijvoorbeeld een hogere premie of beperktere vorowaarden bij een ziektekostenverzekering) echter net zo hard mopperen als ze nu doen bij het verbod.
Dus ik zeg, ja, vrijheid, maar dan ook de consequenties (lusten en lasten) zelf dragen. - At 14:45 Anoniem said...
-
Alcohol drinken is een zeldzaam stompzinnige en ongezonde bezigheid. Dus waar gaat dit over: Vrijheid van stompzinnig bezig zijn. Ernstig de weg kwijt denk ik.
Succes, Ben - At 14:45 Anoniem said...
-
De lege hulzen van oneliners waarmee menig antirokenfanaat de stelling van onvrijheid = vrijheid meent te moeten onderbouwen, laat mij steevast het volgende afvragen:
Hoe zouden deze mensen 50 jaar terug hebben kunnen leven? Zij schreeuwen immers van longkanker tot hartkwaal, van astma tot dementie, ven an doofheid tot blindheid.
Antwoord: niet! Zij zouden collectief zelfmoord hebben gepleegd, ware het niet dat het (mee)roken hen op jonge leeftijd al zou hebben gedood.
Maar ach, wellicht lopen we hier dan ook tegen de reden waarom het roken eerder geen enkel probleem was, voor niemand. Terwijl alle vermeende gezondheidsschadelijke aspecten al lang en breed en evenzeer bekend waren. - At 03:41 Anoniem said...
-
wat mensen die betaald worden door de tabaksindustrie zijn komen zeggen dat een rookverbod niet deugt.
Weinig indrukwekkend. - At 15:07 Anoniem said...
-
persoonlijk zie ik een veel zorgwekkender beweging in (de organisatie van) onze samenleving; het rokersverbod is er slechts 1, klein, symptoom van. De overheid dringt steeds verder in onze privesfeer en levensstijl: als je niet het juiste gewicht hebt kan je geen kinderen adopteren(recentelijk gebeurt bij iemand van 150 kg), als je niet de juiste auto hebt mag je bepaalde steden niet meer in, als je niet de juiste voedsel- en genotsmiddelsoorten inneemt wordt je de toegang tot plaatsen en/of faciliteiten ontzegt/bemoeilijkt, onwelgevoeglijke meningen leiden (uiteindelijk) tot vervolging etc. etc.
Los van wat je van de incidenten / geïsoleerde voorbeelden denkt is het eindpunt (al rust deze 'beweging' natuurlijk nooit) natuurlijk beyond Orwell's dreams.
Men probeert steeds meer grip te krijgen op het individu en dat is een natuurlijke neiging van onthechte besturen. Zeeer gevaarlijk en zorgwekkend wat mij betreft. - At 15:20 Kri.st said...
-
"Het is eveneens bevreemdend te moeten vaststellen dat de overheid ongestoord blijft vasthouden aan de illusie alsof de recente kruistocht tegen rokers op massale grassroots-steun onder de bevolking kan rekenen."
In Zwitserland heerst al sinds een paar jaar in het kanton Ticino een van de strengste rookverboden in Europa. Dat rookverbod is er gekomen na een referendum waarbij driekwart van de kiezers ja zei. Blijkbaar kon aldaar het rookverbod wel op massale steun bij de bevolking rekenen.
Het resultaat in Ticino is des te meer verbazingewekkend als je er bij bedenkt dat zo'n 40% van de bevolking van Zwitserland rookt. Dus op zijn minst een aanzienlijk deel van de rokers heeft ook voor het rookverbod gestemt.
Na Ticino is er ook in andere kantons gestemd, en ook daar werd het rookverbod telkens met een ruime meerderheid aangenomen. De federale overheid heeft nu aangekondig een algemeen rookverbod in heel Zwitserland in te voeren. Een rokersorganisatie heeft geprobeert genoeg handtekeningen te verzamelen om een referendum over dit besluit af te dwingen, maar heeft het opgegeven. Slechts een paar duizend handtekeningen werden opgehaald.
Een algemeen rookverbod in de horeca is populairder dan je denkt. De meeste rokers die ik ken zijn ook voor, als was het maar omdat het hen makkelijker zal maken te stoppen.